Szwajcarska orkiestra grająca na instrumentach historycznych, występująca w rozmaitych składach (od 4 do 40 solistów). Obecnie kieruje nią szwajcarski dyrygent Diego Fasolis. Zespół, wraz z chórem (Coro della Radiotelevisione Svizzera, nagrywał utwory J.S. Bacha (uwertury, Koncerty Brandenburskie, koncerty klawesynowe), F. Cavallego, G.F. Haendla, W.A. Mozarta, G,B. Pergolesiego. H. Purcella i A Vivaldiego.
I Barocchisti wystepują z wieloma znanymi solistami, takimi jak Max Emanuel Cenčić, Philippe Jaroussky, Franco Fagioli, Karina Gauvin czy Natalie Stutzmann. W ostatnich latach zespół współpracuje ze znakomitą śpiewaczką Cecilią Bartoli, z którą nagrał wspólnie album Mission (23012) dla wytwórni Decca. Płyta zdobyła nagrodę ECHO Music Award (2013) i nominację do nagrody Grammy (2014).
Orkiestra wykonująca muzykę dawną na instrumentach historycznych, powstała w 1970 roku, od 2008 prowadzona przez Jana Tomasza Adamusa. Działa dzięki wsparciu miasta Krakowa. Realizuje repertuar sceniczny głównie barokowy (oratoria G.F. Haendla, msze J.S. Bacha), ale także opery W.A. Mozarta i Missa solemnis L. van Beethovena. Współpracuje z wybitnymi gwiazdami muzyki dawnej, takimi jak koncertmistrze Alessandro Moccia i Alberto Stefani oraz dyrygenci Paul Googwin, Fabio Biondi lub Paul McCreesh. Obok zespołu muzycznego działa również chór kameralny Capelli Cracoviensis z bogatym repertuarem.
Jednym z ciekawych projektów realizowanych przez CC była tak zwana „bar.okowa uczta” – inscenizacja madrygałów Monteverdiego w barach mlecznych z udziałem recytujących aktorów. CC wystąpiła tez kilkakrotnie w ramach festiwalu Opera rara.
Opera Party w Krakowie, 2015; fot. Michał Ramus/Capella Cracoviensis 2015
Włoska orkiestra specjalizująca się muzyce dawnej z XVII i XVIII wieku wykonywanej na oryginalnych instrumentach oraz w zgodzie z historycznymi prawidłami.
Założona w Rawennie w 1983 roku, od 1996 kieruje nią wybitny dyrygent Ottavio Dantone.
Zespół koncertował w całej Europie, a także obu Amerykach, Meksyku, Japonii i na Bliskim Wschodzie. Wielokrotnie występował w Polsce, m.in. na festiwalach organizowanych przez Krakowskie biuro Festiwalowe: Opera rara i Misteria Paschalia.
Specjalizuje się w wykonawstwie barokowej opery włoskiej, zwłaszcza dzieł G.B. Pergolesiego, G.F. Haendla i C. Monteverdiego. Pielęgnuje także repertuar kompozytorów włoskich, takich jak A. Corelli, G. Frescobaldi, B. Galuppi, B. Marcello, A Scarlatti i A. Vivaldi.
W 2011 roku z okazji 300-lecia urodzin Pergolesiego przygotowano sceniczne wykonania czterech z jego sześciu oper w Jesi.
Accademia Bizantina na festiwalu Misteria Paschalia w Krakowie, 2015
Edukacje muzyczna odebrał u Gaetana Greca w Conservatorio dei Poveri di Gesù Cristo w Neapolu. Po studiach objął posadę maestro di capella na dworze księcia Sansevera. Swoją pierwszą operą buffo w dialekcie neapolitańskim, Lo cecato fauzo, wystawił w Teatro Fiorentini w 1719 roku i odniósł niebywały sukces. Operą seria debiutował w 1722 roku w Teatro San Bartolomeo (Publio Cornelio Scipione). Dzięki uznaniu, jakie osiągnęła, mógł poświęcić się komponowaniu kolejnych oper i wystawianiu ich na scenach Neapolu, Rzymu, Wenecji i Parmy. Nawiązał współpracę z Pietro Metastasiem, do którego librett napisał sześć oper. Nad jego karierą ciążyła rywalizacja z innym słynnym neapolitańczykiem, Niccola Porporą. W 1730, wystawiając w Rzymie Alessandra i Artaserse, Vinci usiłował nie dopuścić do premiery Mitrydata Porpory. Przez krótki czas był również nauczycielem i maestro di capella neapolitańskiego konserwatorium, w którym uczył się wówczas młody Pergolesi. Pracował też dla klasztoru Santa Caterina w Formiello, dla którego komponował utwory sakralne.
Zmarł przedwcześnie w tajemniczych okolicznościach, co stało się powodem domniemań o jego otruciu.
Poza operami, których skomponował 18, napisał też kantaty, dwa oratoria oraz wiele utworów instrumentalnych.
Naukę muzyk rozpoczął od 10 roku życia, jednak rodzina nie akceptowała jego talentu i domagała się, aby obrał inny zawód. W latach 1693–1698 uczył się w szkole w Zellerfeld, gdzie jednak pozwolono mu na samodzielne kontynuowanie zainteresowań muzycznych. Następnie kształcił się w Gymnasium Andreamus w Hildesheim i tam nauczył się samodzielnie gry na wielu instrumentach, m.in. fletach prostym i poprzecznym, oboju, puzonie, organach, klawesynie, skrzypcach i violi da gamba.
W 1701 rozpoczął studia prawnicze w Lipsku. Równocześnie pracował tam jako organista. Od 1702 był dyrektorem muzycznym opery w Lipsku i skomponował około 20 oper dla tego teatru, z których większość zachowała się tylko we fragmentach. W 1704 objął stanowisko organisty przy Nowym Kościele, przy którym założył Collegium Musicum dla młodzieży studenckiej. Od 1705 był kapelmistrzem na dworze hrabiów Pomnitz w Żarach, często goszcząc w Pszczynie i podróżując po Polsce ze swym mecenasem (był m.in. w Krakowie i Warszawie). Miał wówczas okazję poznać polską muzykę ludową, której motywy wykorzystywał później w swojej twórczości. Następnie objął stanowisko kapelmistrza w Eisenach. W latach 1712–1721 mieszkał we Frankfurcie nad Menem, komponując dzieła religijne i tworząc równocześnie opery dla sceny w Lipsku.
W 1721 otrzymał propozycję objęcia funkcji kantora i dyrygenta muzyki kościelnej w Hamburgu, pisząc liczne dzieła muzyki religijnej: msze, kantaty, oratoria i pasje. Kierował też operą Theather am Gänsemarkt, dla której pisał opery. W tym okresie interesował się też muzyką instrumentalną, tworząc suity orkiestrowe, koncerty, kwartety, tria i sonaty solowe.
Pozostawił ogromny dorobek liczący 12 roczników kantat, 15 mszy, 46 pasji, 35 oratoriów, około 50 oper i blisko 1000 suit orkiestrowych. Haendel, z którym Telemann przyjaźnił się i korespondował przez wiele lat, miał powiedzieć o nim, że „potrafi napisać motet na cztery głosy w krótszym czasie, niż większość ludzi byłaby w stanie napisać list”.
Urodził się w rodzinie „muzycznej”, wśród jego rodzeństwa byli śpiewacy i skrzypek. Jako 12-latek wyjechał do Rzymu, gdzie kształcił się muzycznie, stykając z takimi sławami tego czasu jak Giacomo Carissimi, Bernardo Pasquini i Arcangelo Corelli. Od 1678 pracował jako maestro di capella w kościele San Giacomo degli Incurabili, od 1682 w parafii San Girolami della Carità. W 1678 poślubił Antonię Anzalone, z którą miał dziesięcioro dzieci. Jego twórczość operowa przyniosła mu sławę i uznanie. Został mianowany kapelmistrzem królowej Katarzyny Szwedzkiej (1679–1683).
Po powrocie do Neapolu z mianowania wicekróla, markiza del Carpio, objął dyrekcję teatru San Bartolomeo. W latach 1684–1702 skomponował 32 opery (m.in. La Rosmene, 1686, La Teodora Augusta, 1692, Pirro e Demetrio, 1694, Massimo Pupino, 1695, L’Emireno, 1697, Il prigioniero fortunato, 1695, Laodicea e Berenice, 1701) i stał się czołowym przedstawicielem operowej szkoły neapolitańskiej. Równocześnie tworzył też dramaty religijne (La Santa Genuinda, 1694) i oratoria (La Giuditta, 1693, do tekstu kardynała Pamphiliego). Po przeprowadzce do Florencji pracował dla Ferdynanda Medyceusza, następnie otrzymał stanowisko w rzymskiej bazylice Santa Maria Maggiore. Ponieważ opera była wówczas w Rzymie zakazana, pisał muzykę religijną, głównie oratoria (Il Sedecia, 1705, Humanità e Lucifero, 1706). Wystawiał też, jednak bez powodzenia, opery w Wenecji (Mitridate Eupatore i Il trionfo della libertà, 1707). W końcu powrócił do Neapolu, gdzie wystawił 11 nowych oper, m.in. Il Tigrane (1715). Jego ostatnie dzieła zostały wystawione w Rzymie (Marco Attilio Regolo, 1719, La Griselda, 1721).
Zmarł w Neapolu w 1725 roku. Jego syn, Domenico, również kompozytor, z czasem przyćmił sławą ojca.
Francuski kompozytor i teoretyk muzyki epoki baroku
Urodził się w Dijon w rodzinie organisty i pierwsze nauki pobierał u ojca. Następnie studiował we Włoszech (1701). Działał jako zawodowy muzyk, organista i kapelmistrz, w wielu francuskich miastach, m.in. Awinionie, Clermont-Ferrand, Dijon i Lyonie, aż w końcu w 1722 na stałe zamieszkał w Paryżu. Opublikował trzy zbiory miniatur klawesynowych (Pièces de clavecin, 1706–1728), 3 wielkie motety oraz 5 kantat świeckich. Najbardziej znacząca stała się jednak publikacja jego pierwszej pracy teoretycznej, Traktatu o harmonii sprowadzonej do jej zasad naturalnych, świadczącej o głębokiej wiedzy muzycznej.
W Paryżu Rameau podjął też współpracę z Alexisem Pironetem – poetą, dramaturgiem i autorem piosenek satyrycznych. To dzięki niemu poznał finansistę i mecenasa La Pouplinière’a, który zatrudnił go w swojej prywatnej orkiestrze i finansował przez wiele kolejnych lat.
Stosukowo późno, bo dopiero w 1733 roku, a więc po 50-tych urodzinach, Rameau wystawił swoja pierwsza operę, Hippolyte et Aricie. Wywołał tym kontrowersje i zarzuty o zbyteczne bogactwo i kunsztowność dzieła, co stało się zarzewiem „wojny estetycznej” pomiędzy „lullystami” o „ramistami”. Po pierwszej operze postały kolejne: Castor i Pollux (1737), Dardanus (1739), a także opery-balety Les Indes galantes (1735) i Les fêtes d’Hébé (1739), a w końcu komedia muzyczna Platée (1741). Ponieważ tragedia muzyczna stopniowo traciła popularność, Rameau publikuje jednoczęściowe opery, zwane acte de balet, z których największą sławą cieszył się Pigmalion (1748). Mierzył się również z tzw. pastorale héroïques (Zaïs, 1748, Naïs, 1749) i tragediami lirycznymi (Zoroastre, 1749). Równolegle z dziełami scenicznymi Rameau publikuje kolejne prace teoretyczne, m.in. Nouveau système de musique théorique (1726), Dissertation sur les differents méthodes d’accompagnement pour le clavecin ou pour l’orgue (1732), Démonstration du principe de l’harmonie (1750).
W latach 50-tych wystawienie La serva padrona Pergolesiego wywołało kolejny spór w świecie muzycznym, tym razem pomiędzy zwolennikami włoskiej opera buffa (buffonistami) a francuskiej tragédie lirique (antybufonistami). Rameau opowiedział się po stronie francuskich tradycjonalistów, którzy jednak przegrali tę kolejną „wojnę estetyczną”.
W ostatnich latach życia Rameau skomponował dwa wybitne dzieła sceniczne: komedie muzyczną Les Paladins (1760) i tragedię Les Boréades (1763), której jednak nigdy nie ujrzał na scenie.
Zmarł w 1764 roku, a w nabożeństwie żałobnym w kościele św. Eustachego uczestniczyło 1500 osób.
Urodził się w rodzinie muzycznej. Jego ojciec, Henry Purcell, prowadził chór w opactwie Westminsterskim. Jako dziecko śpiewał w chórze Kaplicy Królewskiej, prawdopodobnie uczyli go Pelham Humfrey, Matthew Locke i John Blow. W roku 1766 uzyskał nominację na kompozytora muzyki skrzypcowej na dworze królewskim, w 1679 mianowano go organistą w Westminster, a w 1682 został jednym z organistów katedry królewskiej, komponującym muzykę na święta religijne i świeckie.
Tworzył liczne ody, hymny, zwane anthems, i utwory religijne, np. Te Deum i Jubilate (1694), muzykę instrumentalną – fantazje na wiolę (1680), 12 sonat 3-głosowych (1683) i 10 sonat 4-głosowych (wydane po śmierci, 1697).
Jest twórcą angielskiej opery narodowej, Dido and Aeneas (1689). Skomponował też cztery półopery, tzw. semi-operas (Dioclesion, 1690, King Arthur, 1691, The Fairy Queen, 1692, The Indian Queen, 1695).
Włoski kompozytor późnego baroku, także słynny nauczyciel śpiewu
Urodził się w Neapolu. Wcześnie objawił talent muzyczny, w wieku 10 lat rozpoczął naukę w neapolitańskim w konserwatorium Poveri di Gesù Cristo. W 1708 zadebiutował operą Agrippina, wystawianą m.in. w domu dowodzącego neapolitańskim wojskiem księcia von Hesse-Darmstadt. Wkrótce został jego maestro di capella, a niedługo później pełnił tę samą funkcję w domu portugalskiego ambasadora. W latach 1715–1721 był profesorem w Conservatorio di San’Onofrio i Poveri di Gesù Cisto. Jego uczniami byli najwybitniejsi śpiewacy epoki, m.in. Carlo Broschi, zwany Farinelli, a także kastraci Caffarelli i Antonio Uberti, a także kompozytor Johann Adolf Hasse. Od 1720 Porpora współpracował z poetą i librecistą Pietro Metastasiem. Komponował i wystawiał kolejne opery w Rzymie (Berenice, we współpracy z Domenico Scarlattim, 1718, Eumene, 1721), w Reggio Emilii (Didona abbadonata, 1725), a przede wszystkim w Wenecji (Semmiramide riconosciuta, 1729).
W 1733 roku na zaproszenie arystokracji angielskiej popieranej przez księcia Walii Fryderyka Ludwika, a niechętnej działającej pod patronatem królewskim operze Haendla, przybył do Londynu i rozpoczął współpracę z Opera of the Nobility. Jej inauguracyjnym przedstawieniem była skomponowana przez Porporę Arianna in Nasso. W operze szlacheckiej występowało wielu znakomitych śpiewaków (m.in. Farinelli i Faustina Bordoni), współpracował z nią również mąż Faustiny, Johann Adolf Hasse. W 1735 roku powstała najsłynniejsza opera Porpory, Polifemo. Jednak Haendel wytrzymał walkę z konkurencją, zaś Opera of the Nobility zbankrutował w 1737 roku.
Porpora wrócił do Italii i w 1739 roku został maestro di capella konserwatorium Santa Maria di Loreto w Neapolu. Po trzech latach, podczas których wystawił siedem nowych oper, przeniósł się do Wenecji i pracował dla Ospedale della Pietà i Ospedaletto.
Od 1747 roku Porpora pracował w Dreźnie, gdzie nauczał śpiewu księżniczkę Marię Antonię, a także piastował stanowisko court kapellmeister, zaś od 1753 przebywał w Wiedniu, gdzie m.in. spotkał i nuczał młodego Haydna.
W 1754 roku wydał 12 sonat skrzypcowych zadedykowanych księżniczce Marii Antonii. W 1760 na powrót osiadł w Neapolu, jednak borykał się ze stopniową utratą powodzenia i coraz większymi kłopotami finansowymi. Zmarł w nędzy w 1768 roku.
