Edukacje muzyczna odebrał u Gaetana Greca w Conservatorio dei Poveri di Gesù Cristo w Neapolu. Po studiach objął posadę maestro di capella na dworze księcia Sansevera. Swoją pierwszą operą buffo w dialekcie neapolitańskim, Lo cecato fauzo, wystawił w Teatro Fiorentini w 1719 roku i odniósł niebywały sukces. Operą seria debiutował w 1722 roku w Teatro San Bartolomeo (Publio Cornelio Scipione). Dzięki uznaniu, jakie osiągnęła, mógł poświęcić się komponowaniu kolejnych oper i wystawianiu ich na scenach Neapolu, Rzymu, Wenecji i Parmy. Nawiązał współpracę z Pietro Metastasiem, do którego librett napisał sześć oper. Nad jego karierą ciążyła rywalizacja z innym słynnym neapolitańczykiem, Niccola Porporą. W 1730, wystawiając w Rzymie Alessandra i Artaserse, Vinci usiłował nie dopuścić do premiery Mitrydata Porpory. Przez krótki czas był również nauczycielem i maestro di capella neapolitańskiego konserwatorium, w którym uczył się wówczas młody Pergolesi. Pracował też dla klasztoru Santa Caterina w Formiello, dla którego komponował utwory sakralne.
Zmarł przedwcześnie w tajemniczych okolicznościach, co stało się powodem domniemań o jego otruciu.
Poza operami, których skomponował 18, napisał też kantaty, dwa oratoria oraz wiele utworów instrumentalnych.
Naukę muzyk rozpoczął od 10 roku życia, jednak rodzina nie akceptowała jego talentu i domagała się, aby obrał inny zawód. W latach 1693–1698 uczył się w szkole w Zellerfeld, gdzie jednak pozwolono mu na samodzielne kontynuowanie zainteresowań muzycznych. Następnie kształcił się w Gymnasium Andreamus w Hildesheim i tam nauczył się samodzielnie gry na wielu instrumentach, m.in. fletach prostym i poprzecznym, oboju, puzonie, organach, klawesynie, skrzypcach i violi da gamba.
W 1701 rozpoczął studia prawnicze w Lipsku. Równocześnie pracował tam jako organista. Od 1702 był dyrektorem muzycznym opery w Lipsku i skomponował około 20 oper dla tego teatru, z których większość zachowała się tylko we fragmentach. W 1704 objął stanowisko organisty przy Nowym Kościele, przy którym założył Collegium Musicum dla młodzieży studenckiej. Od 1705 był kapelmistrzem na dworze hrabiów Pomnitz w Żarach, często goszcząc w Pszczynie i podróżując po Polsce ze swym mecenasem (był m.in. w Krakowie i Warszawie). Miał wówczas okazję poznać polską muzykę ludową, której motywy wykorzystywał później w swojej twórczości. Następnie objął stanowisko kapelmistrza w Eisenach. W latach 1712–1721 mieszkał we Frankfurcie nad Menem, komponując dzieła religijne i tworząc równocześnie opery dla sceny w Lipsku.
W 1721 otrzymał propozycję objęcia funkcji kantora i dyrygenta muzyki kościelnej w Hamburgu, pisząc liczne dzieła muzyki religijnej: msze, kantaty, oratoria i pasje. Kierował też operą Theather am Gänsemarkt, dla której pisał opery. W tym okresie interesował się też muzyką instrumentalną, tworząc suity orkiestrowe, koncerty, kwartety, tria i sonaty solowe.
Pozostawił ogromny dorobek liczący 12 roczników kantat, 15 mszy, 46 pasji, 35 oratoriów, około 50 oper i blisko 1000 suit orkiestrowych. Haendel, z którym Telemann przyjaźnił się i korespondował przez wiele lat, miał powiedzieć o nim, że „potrafi napisać motet na cztery głosy w krótszym czasie, niż większość ludzi byłaby w stanie napisać list”.
Urodził się w rodzinie „muzycznej”, wśród jego rodzeństwa byli śpiewacy i skrzypek. Jako 12-latek wyjechał do Rzymu, gdzie kształcił się muzycznie, stykając z takimi sławami tego czasu jak Giacomo Carissimi, Bernardo Pasquini i Arcangelo Corelli. Od 1678 pracował jako maestro di capella w kościele San Giacomo degli Incurabili, od 1682 w parafii San Girolami della Carità. W 1678 poślubił Antonię Anzalone, z którą miał dziesięcioro dzieci. Jego twórczość operowa przyniosła mu sławę i uznanie. Został mianowany kapelmistrzem królowej Katarzyny Szwedzkiej (1679–1683).
Po powrocie do Neapolu z mianowania wicekróla, markiza del Carpio, objął dyrekcję teatru San Bartolomeo. W latach 1684–1702 skomponował 32 opery (m.in. La Rosmene, 1686, La Teodora Augusta, 1692, Pirro e Demetrio, 1694, Massimo Pupino, 1695, L’Emireno, 1697, Il prigioniero fortunato, 1695, Laodicea e Berenice, 1701) i stał się czołowym przedstawicielem operowej szkoły neapolitańskiej. Równocześnie tworzył też dramaty religijne (La Santa Genuinda, 1694) i oratoria (La Giuditta, 1693, do tekstu kardynała Pamphiliego). Po przeprowadzce do Florencji pracował dla Ferdynanda Medyceusza, następnie otrzymał stanowisko w rzymskiej bazylice Santa Maria Maggiore. Ponieważ opera była wówczas w Rzymie zakazana, pisał muzykę religijną, głównie oratoria (Il Sedecia, 1705, Humanità e Lucifero, 1706). Wystawiał też, jednak bez powodzenia, opery w Wenecji (Mitridate Eupatore i Il trionfo della libertà, 1707). W końcu powrócił do Neapolu, gdzie wystawił 11 nowych oper, m.in. Il Tigrane (1715). Jego ostatnie dzieła zostały wystawione w Rzymie (Marco Attilio Regolo, 1719, La Griselda, 1721).
Zmarł w Neapolu w 1725 roku. Jego syn, Domenico, również kompozytor, z czasem przyćmił sławą ojca.
Francuski kompozytor i teoretyk muzyki epoki baroku
Urodził się w Dijon w rodzinie organisty i pierwsze nauki pobierał u ojca. Następnie studiował we Włoszech (1701). Działał jako zawodowy muzyk, organista i kapelmistrz, w wielu francuskich miastach, m.in. Awinionie, Clermont-Ferrand, Dijon i Lyonie, aż w końcu w 1722 na stałe zamieszkał w Paryżu. Opublikował trzy zbiory miniatur klawesynowych (Pièces de clavecin, 1706–1728), 3 wielkie motety oraz 5 kantat świeckich. Najbardziej znacząca stała się jednak publikacja jego pierwszej pracy teoretycznej, Traktatu o harmonii sprowadzonej do jej zasad naturalnych, świadczącej o głębokiej wiedzy muzycznej.
W Paryżu Rameau podjął też współpracę z Alexisem Pironetem – poetą, dramaturgiem i autorem piosenek satyrycznych. To dzięki niemu poznał finansistę i mecenasa La Pouplinière’a, który zatrudnił go w swojej prywatnej orkiestrze i finansował przez wiele kolejnych lat.
Stosukowo późno, bo dopiero w 1733 roku, a więc po 50-tych urodzinach, Rameau wystawił swoja pierwsza operę, Hippolyte et Aricie. Wywołał tym kontrowersje i zarzuty o zbyteczne bogactwo i kunsztowność dzieła, co stało się zarzewiem „wojny estetycznej” pomiędzy „lullystami” o „ramistami”. Po pierwszej operze postały kolejne: Castor i Pollux (1737), Dardanus (1739), a także opery-balety Les Indes galantes (1735) i Les fêtes d’Hébé (1739), a w końcu komedia muzyczna Platée (1741). Ponieważ tragedia muzyczna stopniowo traciła popularność, Rameau publikuje jednoczęściowe opery, zwane acte de balet, z których największą sławą cieszył się Pigmalion (1748). Mierzył się również z tzw. pastorale héroïques (Zaïs, 1748, Naïs, 1749) i tragediami lirycznymi (Zoroastre, 1749). Równolegle z dziełami scenicznymi Rameau publikuje kolejne prace teoretyczne, m.in. Nouveau système de musique théorique (1726), Dissertation sur les differents méthodes d’accompagnement pour le clavecin ou pour l’orgue (1732), Démonstration du principe de l’harmonie (1750).
W latach 50-tych wystawienie La serva padrona Pergolesiego wywołało kolejny spór w świecie muzycznym, tym razem pomiędzy zwolennikami włoskiej opera buffa (buffonistami) a francuskiej tragédie lirique (antybufonistami). Rameau opowiedział się po stronie francuskich tradycjonalistów, którzy jednak przegrali tę kolejną „wojnę estetyczną”.
W ostatnich latach życia Rameau skomponował dwa wybitne dzieła sceniczne: komedie muzyczną Les Paladins (1760) i tragedię Les Boréades (1763), której jednak nigdy nie ujrzał na scenie.
Zmarł w 1764 roku, a w nabożeństwie żałobnym w kościele św. Eustachego uczestniczyło 1500 osób.
Urodził się w rodzinie muzycznej. Jego ojciec, Henry Purcell, prowadził chór w opactwie Westminsterskim. Jako dziecko śpiewał w chórze Kaplicy Królewskiej, prawdopodobnie uczyli go Pelham Humfrey, Matthew Locke i John Blow. W roku 1766 uzyskał nominację na kompozytora muzyki skrzypcowej na dworze królewskim, w 1679 mianowano go organistą w Westminster, a w 1682 został jednym z organistów katedry królewskiej, komponującym muzykę na święta religijne i świeckie.
Tworzył liczne ody, hymny, zwane anthems, i utwory religijne, np. Te Deum i Jubilate (1694), muzykę instrumentalną – fantazje na wiolę (1680), 12 sonat 3-głosowych (1683) i 10 sonat 4-głosowych (wydane po śmierci, 1697).
Jest twórcą angielskiej opery narodowej, Dido and Aeneas (1689). Skomponował też cztery półopery, tzw. semi-operas (Dioclesion, 1690, King Arthur, 1691, The Fairy Queen, 1692, The Indian Queen, 1695).
Włoski kompozytor późnego baroku, także słynny nauczyciel śpiewu
Urodził się w Neapolu. Wcześnie objawił talent muzyczny, w wieku 10 lat rozpoczął naukę w neapolitańskim w konserwatorium Poveri di Gesù Cristo. W 1708 zadebiutował operą Agrippina, wystawianą m.in. w domu dowodzącego neapolitańskim wojskiem księcia von Hesse-Darmstadt. Wkrótce został jego maestro di capella, a niedługo później pełnił tę samą funkcję w domu portugalskiego ambasadora. W latach 1715–1721 był profesorem w Conservatorio di San’Onofrio i Poveri di Gesù Cisto. Jego uczniami byli najwybitniejsi śpiewacy epoki, m.in. Carlo Broschi, zwany Farinelli, a także kastraci Caffarelli i Antonio Uberti, a także kompozytor Johann Adolf Hasse. Od 1720 Porpora współpracował z poetą i librecistą Pietro Metastasiem. Komponował i wystawiał kolejne opery w Rzymie (Berenice, we współpracy z Domenico Scarlattim, 1718, Eumene, 1721), w Reggio Emilii (Didona abbadonata, 1725), a przede wszystkim w Wenecji (Semmiramide riconosciuta, 1729).
W 1733 roku na zaproszenie arystokracji angielskiej popieranej przez księcia Walii Fryderyka Ludwika, a niechętnej działającej pod patronatem królewskim operze Haendla, przybył do Londynu i rozpoczął współpracę z Opera of the Nobility. Jej inauguracyjnym przedstawieniem była skomponowana przez Porporę Arianna in Nasso. W operze szlacheckiej występowało wielu znakomitych śpiewaków (m.in. Farinelli i Faustina Bordoni), współpracował z nią również mąż Faustiny, Johann Adolf Hasse. W 1735 roku powstała najsłynniejsza opera Porpory, Polifemo. Jednak Haendel wytrzymał walkę z konkurencją, zaś Opera of the Nobility zbankrutował w 1737 roku.
Porpora wrócił do Italii i w 1739 roku został maestro di capella konserwatorium Santa Maria di Loreto w Neapolu. Po trzech latach, podczas których wystawił siedem nowych oper, przeniósł się do Wenecji i pracował dla Ospedale della Pietà i Ospedaletto.
Od 1747 roku Porpora pracował w Dreźnie, gdzie nauczał śpiewu księżniczkę Marię Antonię, a także piastował stanowisko court kapellmeister, zaś od 1753 przebywał w Wiedniu, gdzie m.in. spotkał i nuczał młodego Haydna.
W 1754 roku wydał 12 sonat skrzypcowych zadedykowanych księżniczce Marii Antonii. W 1760 na powrót osiadł w Neapolu, jednak borykał się ze stopniową utratą powodzenia i coraz większymi kłopotami finansowymi. Zmarł w nędzy w 1768 roku.
Włoski kompozytor, skrzypek i organista okresu baroku
Urodził się jako Giovanni Battista Draghi, przyjął jednak nazwisko od miejscowości Pergola, z której pochodziła jego rodzina. Trójka jego rodzeństwa zmarła w dzieciństwie. W rodzinnym mieście uczył się u miejscowego muzyka Francesco Santiniego. We wczesnych latach 20-tych XVIII wieku przyjechał do Neapolu i wstąpił do konserwatorium dei Poveri di Gesù Cristo, prawdopodobnie dzięki stypendium margrabiego Cardola Marii Pianettiego. Studiował śpiew, grę na skrzypcach i kompozycję, a wśród jego nauczycieli byli Francesco Durante i Leonardo Vinci. W 1731 roku skomponował swoją pierwszą operę, Salustia. Wstąpił wówczas na służbę księcia Ferdynanda Colonna Stigliano jako maestro di capella na jego dworze. W 1732 roku powstała opera buffa Lo frate’nnamorrato (1732), a w 1733 skomponował operę seria Il prigionier superbo z dwoma intermezzami, z których jedno, La serva padrona, zdobyło ogromną popularność i przyniosło Pergolesiemu sławę.
W 1734 roku tron Neapolu objął Karol VII Burbon, a Pergolesi skomponował dlań Mszę F-dur, wystawioną w Rzymie. Otrzymał też nominację na maestro di capella na dworze księcia Maddaloniego. Powstała wówczas opera Adriano in Siria z intermezzem Livietta e Tracollo.
Sukces mszy przyniósł Pergolesiemu kolejne zamówienie z Rzymu na operę L’Olimpiade przeznaczoną na rzymski karnawał 1735. W tym samym roku powstała też opera komiczna Il Flaminio.
Od 1736 roku, z powodu postępującej gruźlicy, Pergolesi mieszkał w klasztorze franciszkanów w Pozzuoli. Skomponował tam swoje słynne dzieła Salve Regina oraz Stabat Mater. Zmarł w klasztorze i tamże został pochowany.
właśc. Claudio Giovanni Crettinnieo Antonio Monteverdi
Ur. 15 maja 1567 w Cremonie
Zm. 29 listopada 1643 w Wenecji
Włoski kompozytor, skrzypek i śpiewak wczesnego baroku, jeden z twórców opery
Jego nauczycielem był najprawdopodobniej Marc’Antonio Ingegneri, maestro do capella katedry w Cremonie. Już jako młodzieniec objawił talent muzyczny, a swoje pierwsze kompozycje opublikował w wieku 15 lat. W 1587 wydał pierwszą księgę madrygałów.
Od 1592 na służbie dworu Gonzagów w Mantui (jako suonatore di vivuola), publikował kolejne księgi (1592, 1603, 1605). Na dworze Gonzagów skomponował swoją pierwszą operę L’Orfeo (1607), po niej zaś Ariannę (1608), z której ocalał jedynie słynny Lament. W 1610 roku skomponował nieszpory Vespro della Beata Vergine.
Wkrótce poślubił Claudię de Cattaneis i miał z nią troje dzieci. Owdowiał w 1607 roku. Po śmierci księcia Vincenta Gonzagi w 1612 roku odszedł z dworu i objął posadę maestro di capella w weneckiej bazylice św. Marka. Było to jedno z najbardziej prestiżowych stanowisk muzycznych w ówczesnej Italii. W 1632 roku przyjął święcenia kapłańskie. Uprawiał w tym czasie przede wszystkim muzykę sakralną – psalmy i koncerty wokalne zebrane w księgę Selva morale e spirituale (1640) oraz kolejne księgi madrygałów (1614, 1618, 1632, 1638 – z dialogiem dramatycznym Combattimento di Tancredi e Clorinda). W Wenecji wystawił swoje ostatnie opery: Il ritorno d’Ulisse in Patria, 1640, Le nozze d’Enea con Lawinia, 1641 (zaginiona) i L’incoronazione di Poppea, 1643. Zmarł 29 listopada 1643 roku w Wenecji.
Urodził się i wychował we Włoszech, w rodzinie młynarza Lorenza Lulliego. Do Francji przyjechał w roku 1646 jako podopieczny kawalera de Guide, wuja księżnej Anny Marii Ludwiki de Montpensier, kuzynki króla Ludwika XIV. Młoda księżniczka chciał doskonalić swój język włoski w kontaktach z trzynastoletnim Lullym. Szybko jednak dostrzeżono jego talenty artystyczne. Opieką otoczyli go pozostający na służbie książęcego dworu muzycy, tacy jak Nicolas Mètru, Nicolas Gigault, Francis Roberday i przede wszystkim Michel Lambert. Lilly uczył się gry na gitarze, skrzypcach i klawesynie, a także kompozycji, tańca i aktorstwa.
Po upadku Frondy i wygnaniu księżniczki w 1652 roku Lully wstąpił na służbę na dwór królewski, na którym – prawdopodobnie dzięki wpływom Lamberta – robił szybką karierę. W lutym 1653 tańczył u boku króla w Balecie nocy, a trzy miesiące później został mianowany nadwornym kompozytorem. Tworzył wówczas muzykę do dworskich baletów i sam w nich tańczył. W 1656 stworzył własny zespół Les petits violons. Kiedy w 1661 król Ludwik XIV przejął pełnię władzy, mianował Lully’ego nadintendentem muzycznym i przyznał mu francuskie obywatelstwo. W kolejnym roku muzyk poślubił Madeleine Lambert, córkę swego nauczyciela. Podjął współpracę z Molierem, tworząc wespół z nim komedie-balety (m.in. Małżeństwo z przymusu, 1664, Grzegorz Dyndała, 1668, Mieszczanin szlachcicem, 1670).
Już w 1671 roku działalność zainicjowała Akademie d’Operas en Musique, która jednak zbankrutowała rok później. Lully wykupił ją i uzyskała od króla list patentowy przyznający mu dożywotnią wyłączność w tej sferze. Wystawiona w 1773 roku opera Cadmus et Hermione była pierwszą tragedią muzyczną (tragédie en musique lub tragédie lyrique), gatunkiem muzycznym stworzonym przez kompozytora. Była to swoista synteza opery włoskiej i francuskiego teatru klasycznego o oryginalnej i niespotykanej gdzie indziej formie. Współpracując z wybitnymi postaciami świata literackiego, Philippe’em Quinaultem (Alcesta, 1674, Thésée, 1675, Atys, 1676, Isis, 1677), a także Thomasem Corneille’em i Bernardem de Fontenelle (Psyché, 1678, Bellérophon, 1679) Lully odnosił sukcesy i utrzymywał stałe poparcie króla. Stał się niepodzielnym władcą muzycznego życia ówczesnej Francji i twórcą narodowej opery francuskiej. W 1681 uzyskał szlachectwo i został mianowany sekretarzem królewskim. We współpracy z Quinaultem wystawił jeszcze opery Phaéton, 1683, Amadis, 1684, Roland, 1685, Armida, 1686, a do libretta Jeana-Gilberta de Campistron – Acis i Galatée, 1686.
6 stycznia 1687 roku prowadząc Te Deum na cześć uzdrowienia króla, Lully uderzył się swoją ostro zakończoną dyrygencką laską w stopę i dwa tygodnie później zmarł wskutek zainfekowania rany.
W 1595 wstąpił do Collegio Germanio w Rzymie jako chłopięcy sopran. Uczył się tam u Asprilio Pacellego. W 1599 przyjął święcenia kapłańskie i pozostawał pod opieką rodziny Cesi, zwłaszcza księcia Federico Cesi i jego wuja, kardynała Bartolomeo Cesi. Dzięki ich protekcji rozpoczął w 1602 studia w rzymskim seminarium i prawdopodobnie studiował pod okiem tamtejszego maestro di capella Agostina Agazzari. W kronikach seminarium jest wzmiankowany jako kompozytor w 1607 roku, a w 1611 – jako organista i śpiewak. Pomiędzy 1614 a 1617 rokiem służył jako maestro di capella w S. Maria della Consolazione w Todi.
W 1618 przeniósł się do Wenecji i opublikował kolekcję 18 pięciogłosowych madrygałów, niedługo potem uzyskał posadę maestro di capella w Padwie. Stworzył wówczas swoją pierwszą operę, La morte d’Orfeo (1619). W Padwie i Wenecji uformował swój styl pod wpływem szkoły weneckiej, tworzącej w opozycji do konserwatywnego stylu rzymskiego.
W 1620 Landi wrócił do Rzymu, gdzie pozostał do śmierci. Był związany z mecenatem rodzin Borghese i Barberini, na zlecenie których pracował. W 1624 papież Urban VIII z rodu Barberinich powierzył mu obowiązki kleryka w Bazylice św. Piotra oraz powołał na stanowisko maestro di capella w Santa Maria ai Monti. 1629 Landi zatrudnił się również w chórze kaplicy Sykstyńskiej.
Na zamówienie Barberinich skomponował w 1632 swoje najwybitniejsze dzieło Il Sant’Alessio, wykonane na otwarciu Teatro delle Quattro Fontane. Była to pierwsza opera nowego typu o tematyce zaczerpniętej z historii, odmalowująca wewnętrzne życie świętego i podejmująca próbę jego charakterystyki psychologicznej.
Po 1636 podupadł na zdrowiu. Zmarł w Rzymie w 1639. Został pochowany w kościele Santa Maria in Vallicella.
Był twórcą niezwykle płodnym. Komponował msze, arie i responsoria, w większości w stylu seconda practica, która przez niektórych muzyków był uważany za kontrowersyjny, w przeciwieństwie do prima practica, stylu Palestriny, uważanego za bardziej odpowiedni dla muzyki sakralnej.
Ur. 1690 w Strongoli
