Archiwa tagu: serenata

Ile pochwał może się zmieścić w jednej recenzji?

Johann Adolf HasseMarc’Antonio e Cleopatra

24 maja 2024
Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Katowice

Wykonawcy
Cleopatra
(sopran) – Bruno de Sà
Marc’Antonio
(kontratenor) – Yuriy Mynenko
{oh!} Orkiestra Historyczna, dyr. Martyna Pastuszka

Serenatę Johanna Adolfa Hassego Marc’Antonio e Cleopatra przedstawiono 24 maja 2024 roku w katowickim NOSPR w rewelacyjnym wykonaniu. Jako soliści wystąpili Bruno de Sà i Yuriy Mynenko, grała {oh!} Orkiestra Historyczna, występująca ostatnio jako po prostu {oh!} Orkiestra, pod wodzą znakomitej skrzypaczki Martyny Pastuszki.

Na ten koncert czekałam od początku sezonu. Nie tylko ze względu, na zapowiedzianych wykonawców, ale również dlatego, że miałam okazję usłyszeć tę serenatę dwa lata temu w Łazienkach i wiedziałam, że jest dziełem dużej urody. Premiera tej dramma per musica a due voci odbyła się w 1725 roku w Neapolu, a dla kompozytora stała się rychło przepustką do kariery – po sukcesie serenaty zyskał stanowisko maestro di capella na drezdeńskim dworze Augusta III.

Więcej szczegółów o samej serenacie można przeczytać na stronie jej poświęconej oraz w relacji z wykonania w roku 2022 (to z tego tekstu pochodzą fragmenty opublikowane przez NOSPR). W dwóch słowach przypomnę, że dwuaktowe dzieło relacjonuje spotkanie Antoniusza i Kleopatry po przegranej bitwie pod Akcjum. Brak w niej jakiejkolwiek akcji – to po prostu zapis rozmowy i uczuć targających dwójką protagonistów. Kleopatra, której ucieczka zapoczątkowała bitewną klęskę, obawia się niewoli, jest pełna królewskiej dumy i woli śmierć niż poniżenie. Marek Antoniusz jest natomiast lirycznym i spolegliwym kochankiem. Losy bitwy niezbyt go obchodzą, interesuje go wyłącznie miłość Kleopatry. Potulnie zgadza się na śmierć u jej boku.

W obu rolach wystąpili znakomici soliści. Jako Kleopatra – brazylijski sopranista Bruno de Sà, o głosie dość niezwykłym, niemal koloraturowym, dużej skali i sile, znakomicie predestynowanym do tej roli, w której dominują arie brawurowe, gniewne, pełne pasji i dramatu. Jednak jego ostatnia aria Quell candido carmellino udowodniła, że jest również znakomitym lirykiem. Bruno de Sà miał być gwiazdą tego wieczoru i niewątpliwie nią był, choć jak się okazało, musiał nieco ustąpić pola swemu partnerowi.

Antoniuszem był bowiem Yuriy Mynenko, znany już polskiej publiczności od 2015 roku, kiedy na Mistria Paschalia w Krakowie wystąpił w oratorium Jomellego. Sześć lat temu można go było usłyszeć w Gliwicach w operze Vinciego. To świetny kontratenor, jednak dopiero po katowickim koncercie twierdzę, że jest kontratenorem wybitnym. Jego interpretacja lirycznych arii Antoniusza, pełnych żarliwości, a równocześnie subtelnych, wybrzmiewających w delikatnych pianissimach, było wprost urzekająca. Już pierwsza aria Pur ch’io passa a te, ben mio zaczarowała publiczność i została nagrodzona owacją. Był dla mnie największą i najmilszą niespodzianką tego wieczoru.

Bohaterowie wieczoru: Martyna Pastuszka, Bruno de Sa, i Yuriy Mynenko; fot. IR

O {oh!} Orkiestrze od dawna już piszę w samych superlatywach. To bez wątpienia najlepsza orkiestra kultywująca wykonawstwo historyczne w Polsce, a może i w Europie. Nieprawdopodobna siła i energia Martyny Pastuszki przenosi się na cały zespół. Grają niebywale dynamicznie, trzyczęściowa Sinfonia brzmiała rewelacyjnie. Nie mają właściwie słabych stron, a koncertmistrzyni jest nie tylko wybitną skrzypaczką, ale również prowadzi orkiestrę z mistrzowską precyzją. Ta wirtuozerska serenata, w której popisy głosowe są absolutnie na pierwszym planie, wymaga od orkiestry perfekcyjnego współdziałania z solistami i taką właśnie doskonałą współpracę otrzymaliśmy.

Kilka słów wyjaśnienia dla tych, których pomysł obsadzenia mężczyzny w kobiecej roli mógł zdziwić. I tak jesteśmy w tyle w stosunku do prawdziwie barokowej perwersji, bowiem oryginalnie partię Kleopatry śpiewał legendarny kastrat Farinelli, natomiast partię Marka Antoniusza wykonywała… kobieta, wybitna śpiewaczka Vittoria Tessi, a żeby było jeszcze ciekawiej – pierwsza solistka afrykańskiego pochodzenia.

Przepiękna muzyka Hassego, znakomita gra {oh!} Orkiestry, fantastycznie wykonane partie obu solistów – tak wspaniałego koncertu dawno nie słyszałam. Owacjom nie było końca!

Przemoc w Arkadii, czyli „Acis and Galatea” w Łazienkach

Georg Friedrich Haendel, Acis and Galatea HWV 49a

Polska Opera Królewska – 16 i 17 marca 2023,  Teatr Królewski w Łazienkach, Warszawa

Kierownictwo muzyczne – Krzysztof Garstka
Reżyseria, reżyseria świateł – Natalia Kozłowska
Scenografia – Marianna Oklejak
Kostiumy – Paulina Czernek
Projekcje – Marek Zamojski
Przygotowanie zespołu wokalnego – Jakub Szafrański
Konsultacje choreograficzne – Joanna Lichorowicz-Greś

Wystąpili:
Acis – Łukasz Kózka/Jacek Szponarski
Galatea – Sylwia Stępień/Dorota Szczepańska
Damon – Aleksander Rewiński/Sylwester Smulczyński
Polyphemus – Paweł Michalczuk/Mikołaj Bońkowski
Pasterze – Zespół Wokalny POK: Maria Złotek, Marta Schnura, Andrzej Klepacki, Mikołaj Zgódka, Samuel Ferreira
Zespół Instrumentów Dawnych Polskiej Opery Królewskiej Capella Regia Polona,
dyr. Krzysztof Garstka

Serenata/opera pastoralna Aci and Galatea Haendla napisana do angielskiego tekstu Johna Greya, Alexandra Pope’a i Johna Hughes’a to prawdziwe arcydzieło – forma niewielka (jak na Haendla, oczywiście), akcja nadzwyczaj prosta i czytelna, muzyka niezwykłej urody. Nic dziwnego, że zarówno ona, jak i jej nieco starsza siostra-bliźniaczka, włoska serenata a tre Aci, Galatea e Polifemo, są tak często wykonywane na scenach.

Warstwa muzyczna wydaje się już wystarczająca, by to dzieło pokochać. Jednak – o dziwo – spotykałam do tej pory tylko wersje koncertowe. Pełną wersję sceniczną tej opery  zobaczyłam w czwartek 16 marca po raz pierwszy. Po utwór sięgnęła Polska Opera Królewska, a reżyserię spektaklu powierzono Natalii Kozłowskiej. A ona jak zwykle spisała się znakomicie! Od lat podziwiam jej umiejętność takiego przygotowania scenicznego dzieła, żeby z jednej strony oddać sprawiedliwość jego warstwie historycznej, z drugiej zaś – przełożyć je na język bliski współczesnej wrażliwości. Po zupełnie brawurowej inscenizacji Platei Rameau na deskach Akademii Muzycznej w Łodzi w 2021 roku, obecna realizacja Acisa and Galatei została uwspółcześniona nieco subtelniej, choć reżyserce udało się nadać nadspodziewanie wiele znaczeń tej pozornie prostej historii miłosnej.

Dorota Szczepańska jako Galatea; fot. Karpati&Zarewicz

W pierwszej części opery znajdujemy się w idyllicznej Arkadii i obserwujemy rozkwit miłości pasterza Akisa i nimfy Galatei. Wśród drzew i kwiatów uczestniczymy w beztroskich zabawach pasterzy, ich radosnym pikniku i podglądamy westchnienia pary kochanków. Akt drugi przynosi dramat, którego znakiem jest mityczny Polifem – tu uosabiający przeciwieństwo natury – niszczycielską „cywilizację”. Znikają drzewa, w tle ukazują się fabryczne kominy, a Polifem w garniturze i z telefonem komórkowym w dłoni stanowi wyraźny kontrapunkt dla pasterskich dzieci-kwiatów. Owocem jego działań są przemoc, zniszczenie i śmierć. Wszystko to dzieje się w umownej,  malarskiej, lekko nawiązującej do późnego Matisse’a scenografii  Marianny Oklejak, w której świetnie odnajdują się barwne, jakby ponadczasowe kostiumy autorstwa Pauliny Czernek.

Tym, co najbardziej wyróżnia inscenizację przygotowaną przez Natalię Kozłowską jest pietyzm w stosunku do szczegółów, domyślenie i dopracowanie każdego drobiazgu. Dzięki temu działania na scenie wyglądają naturalnie, żaden z solistów nie śpiewa „ku publiczności”, lecz jest uwikłany w akcje i interakcje z innymi postaciami. Kilka z tych pomysłów było wręcz urzekających, jak projekcje ptaków przysiadających na ramionach Galatei, zabawa w kręgle czy piórko jako symbol pieszczot kochanków.

Galatea, Akis i … piórko; fot. Karpati&Zarewicz

Na koniec warstwa muzyczna. Już po pierwszych taktach sinfonii wykonanej brawurowo i w zawrotnym tempie wiedziałam, że Capella Regia Polona jest w świetnej formie. Krzysztof Garstka poprowadził piętnastoosobową orkiestrę bezbłędnie i brzmiała naprawdę haendlowsko. Capella jest już w tej chwili zespołem, który dołącza do grona orkiestr o wysokiej renomie. Wyraźnie widać efekty ostatnich kilku lat ciężkiej pracy.

Widziałam tylko jedną z premierowych obsad solistów z Dorotą Szczepańską jako Galateą i Jackiem Szponarskim jako Akisem. Stworzyli świetny, niezwykle wiarygodny duet, a arie liryczne, zwłaszcza Hush! Ye pretty warbling quire w wykonaniu Szczepańskiej i Love in her eyes sits playing Szponarskiego brzmiały urzekająco. Niezwykle efektownie wypadł Mikołaj Bońkowski jako Polifem, arogancję i okrucieństwo swojego bohatera oddał zarówno głosem – mocnym, efektownym basem, jak i środkami teatralnymi. Przemocowe credo Polifema Cease to beauty naprawdę zapada w pamięć.

Mikołaj Bońkowski jako Polifem, Dorota Szczepańska jako Galatea i Jacek Szponarski jako Akis; fot. Karpati&Zarewicz

Na koniec pozwolę sobie na osobistą refleksję. Kiedy pięć lat temu relacjonowałam koncertowe wykonanie Acisa and Galatei w katowickim NOSPR przez Gabrieli Consort & Pleyers Paula McCreesha, nadałam jej tytuł Czułość czy przemoc, czyli Acis and Galatea po #metoo. Wiele z refleksji tam zawartych wydaje mi się wciąż aktualnych. Zaś oglądając nową inscenizację Polskiej Opery Królewskiej, zobaczyłam realizację tej opery w najlepszej z możliwych scenicznej formie. Połączenie silnej wymowy antyprzemocowej z wyrazistym kontekstem ekologicznym sprawia, że tragiczna historia miłości pięknej nimfy i pasterza staje się równocześnie nośnikiem najbardziej gorących współczesnych tematów.

Między operą a kantatą, czyli serenata Hassego w finale In tempore regum  

Johann Adolf Hasse, Marc’Antonio e Cleopatra

Festiwal In tempore regum – 2 kwietnia 2022
Polska Opera Królewska, Teatr Królewski w Łazienkach, Warszawa

Wystapili:
Cleopatra Dagmara Barna
Marc’Antonio Rafał Tomkiewicz
Zespół Instrumentów Dawnych Polskiej Opery Królewskiej Capella Regia Polona, dyr. Władysław Kłosiewicz

Młodzieńcze dzieło Johanna Adolfa Hassego Marc’Antonio e Cleopatra nosi podtytuł Dramma per Musica à due voci, jednak nad nutami widnieje określenie: Cantata à 2. Rzeczywiście jak na operę, jest to dziełko zdecydowanie za małego formatu: minimalny skład solistów – tylko dwoje, zupełny brak akcji, dwie części trudno nazwać pełnowymiarowymi aktami. Jednak jak na kantatę jest to utwór zdecydowanie za duży: pełny skład orkiestry, trzyczęściowa Sinfonia – to z kolei cechy wykraczające poza schemat kantatowy. Dla takich form znaleziono w końcu określenie „serenata”, czyli coś w pół drogi pomiędzy operą a kantatą.

Serenatę Marc’Anmtonio e Cleopatra zamówił u Hassego, terminującego w Neapolu u ówczesnego mistrza opery neapolitańskiej Alessandra Scarlattiego, radca dworu Carlo Carmigiano i w jego rezydencji odbyła się w sierpniu 1725 roku premiera tego dzieła. Jej niewątpliwy sukces zaowocował rychło mianowaniem kompozytora na stanowisko maestro di capella na dworze Augusta III w Dreźnie.

Rafał Tomkiewicz i Dagmara Barna; mat. prasowe POK

Treścią serenaty nie są wydarzenia – jak pisałam wyżej brak jej jakiejkolwiek akcji – lecz emocje bohaterów. Marek Antoniusz wraca po bitwie pod Akcjum jako przegrany. Przyznaje, że wycofał się z walki, podążając za uciekającą z pola bitwy Kleopatrą. Ona z kolei przyznaje, że przestraszyła się perspektywy niewoli. Marek Antoniusz nie ma do niej pretensji, wyznaje swej królowej dozgonną miłość, przypomina, jak się poznali i jak od razu zdobyła jego serce. Jest zakochany i zauroczony, a Hasse obdarza go głównie ariami liryczno-miłosnymi. Kleopatra silnie przeżywa porażkę i perspektywę upadku, bohaterką targają silne, gniewne emocje. Tak jak wybrała ucieczkę z pola bitwy, tak szybko wybiera śmierć zamiast niewoli. Swoim zdecydowaniem pociąga za sobą kochanka – w końcu decydują się umrzeć razem. Finał – apologetyczne recytatywy na cześć cesarza Karola VI i cesarzowej Elżbiety i pochwalny, niemal taneczny duet w finale – są woltą wieńczącą całość nieco wysilonym happy endem, a może po prostu był wymogiem mecenasa.

Mimo skromnych rozmiarów serenata jest dziełem skończonym i błyskotliwym. Brak akcji zostaje wynagrodzony cała gamą głębokich emocji ujętych w doskonale skomponowaną całość – obie części są idealnie symetryczne: każda z postaci wykonuje naprzemiennie po dwie arie, obie części kończą duety. Przy czym postacią zdecydowanie bardziej heroiczną jest Kleopatra, co widać już od pierwszej arii di bravura. Być może to wpływ wykonawców – a dysponował Hasse najlepszymi ówczesnymi głosami. Rolę Kleopatry wykonywał przecież będący u progu wielkiej kariery kastrat Farinelli, Markiem Antoniuszem była zaś wybitna śpiewaczka Vittoria Tessi, pierwsza solistka afrykańskiego pochodzenia zresztą. A swoją drogą zachwyca ta barokowa perwersja, żeby obsadzić wykonawców w swoistej konwersji – rolę kobiety odgrywa kastrat, mężczyzną jest zaś kobieta.

W finale festiwalu In tempore regum Polskiej Opery Królewskiej wykonawców obsadzono bez perwersji – rolę heroicznej królowej wykonała Dagmara Barna, lirycznym Markiem Antoniuszem był zaś kontratenor Rafał Tomkiewicz. Oboje wypadli znakomicie. Dagmara Barna starała się udowodnić, że jej liryczny sopran zdoła nadać ariom Kleopatry wystarczającą dynamikę i brawurowość. A trzeba przyznać, że zadanie miała karkołomne, arie Morte col fiero aspetto, a zwłaszcza A Dio trono, impero a Dio są najeżone trudnościami technicznymi. Barna wykonała je świetnie, udowadniając swoja techniczną biegłość. Ale dla mnie właśnie w arii lirycznej Quell candido armellino jej subtelny sopran brzmiał urzekająco.

Przy klawesynie Meastro Kłosiewicz, po prawej soliści Rafal Tomkiewicz i Dagmara Barna; fot. IR

Rafał Tomkiewicz to już w tej chwili solista na europejskim poziomie. Nie bez kozery często śpiewa poza granicami Polski. Z występu na występ jest coraz lepszy, śpiewa z dużą swobodą, choć bez nonszalancji. Jest też znakomity interpretacyjnie, umie nasycić wykonywane przez siebie partie wszystkimi odcieniami emocji. Potrafi też świetnie wykorzystać atuty swego głosu, m.in. stosując messa di voce, co jest świadectwem technicznej biegłości i umiejętności operowania długim oddechem. Arie liryczne w jego wykonaniu, np. pierwsza w tej serenacie aria Pur ch’io possa a te, ben mio, były zachwycające. niewątpliwie ma też poczucie humoru, któremu dał wyraz zwłaszcza podczas bisu. Taka swoboda charakteryzuje artystów scenicznie dojrzałych. Obserwowanie jego kariery z roku na rok sprawia coraz więcej satysfakcji, zwłaszcza wielbicielom głosów kontratenorowych.

Nie sposób też nie wspomnieć o orkiestrze. Capella Regia Polona była tym razem prowadzona od klawesynu przez Władysława Kłosiewicza. I trzeba przyznać, że dało się zauważyć rękę doświadczonego mistrza. Brzmienie Capelli było bezbłędne, można się było nim cieszyć już począwszy od trzyczęściowej Sinfonii. Recytatywom towarzyszył zaś na klawesynie sam maestro.

Serenata Hassego była świetnym wyborem na finał festiwalu In temopore regum Polskiej Opery Królewskiej. Hasse jest kompozytorem absolutnie z pierwszej półki, ustępuje jedynie geniuszowi Haendla. Ale dla szukających polskich śladów w muzyce baroku powinien być zawsze pierwszym wyborem. Może przy okazji kolejnej edycji festiwalu Polska Opera Królewska porwie się na Zenobię?

Marc’Antonio e Cleopatra – wykonania

 

2024, 24 maja – Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Katowice

Wykonawcy
Cleopatra (sopran) – Bruno de Sà
Marc’Antonio (kontratenor)– Yuriy Mynenko
{oh!} Orkiestra Historyczna, dyr. Martyna Pastuszka

Relacja – Ile pochwał może się zmieścić w jednej recenzji?

 

 

 

 

 

2022, 2 kwietnia – festiwal In tempore regum, Polska Opera Królewska, Teatr Królewski w Łazienkach, Warszawa

Wykonawcy
Cleopatra (sopran)  Dagmara Barna
Marc’Antonio (kontratenor)  Rafał Tomkiewicz
Zespół Instrumentów Dawnych Polskiej Opery Królewskiej Capella Regia Polona, dyr. Władysław Kłosiewicz

Relacja – Między operą a kantatą, czyli serenata Hassego…

 

 

2017, 9 lutego – festiwal Opera Rara, Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku  w  Sukiennicach, Kraków

Wykonawcy
Kleopatra (alt)  Maria Sanner
Marek Antoniusz (sopran)  Maria Keohane
Arte dei Suonatori, dyr. Arkadiusz Goliński

Marc’Antonio e Cleopatra

serenata w dwóch częściach
muzyka Johann Adolf Hasse
libretto Francesco Ricciardi
premiera w rezydencji Carla Carmignano w sierpniu 1725 i/lub w Teatro San Bartolomeo w Neapolu we wrześniu 1725 z okazji powołania Hassego na maestro di capella na dworze Sasów w Dreźnie

Premierowa obsada
Cleopatra (sopran-kastrat)  Carlo Broschi, zwany Farinelli
Marc’Antonio (kontralt)  Vittoria Tessi

Część 1
Marek Antoniusz powraca po bitwie pod Akcjum w ramiona Kleopatry. Przyznaje, że porzucił pole bitwy, ponieważ wybrał miłość i podążył za swą ukochaną. Z kolei Kleopatra tłumaczy, że odpłynęła, gdyż bała się niewoli.

Kochankowie wspominają, jak się spotkali, składają sobie miłosne przysięgi i ubolewają nad nieszczęsnym losem. Kleopatra jest zdecydowana umrzeć, gdyż uważa śmierć za lepszy los niż niewolę. Marek Antoniusz próbuje ją przekonać, że nie wszystko jest stracone.

Część 2
Kleopatra odrzuca złudne nadzieje i decyduje, że wybiera śmierć. Marek Antoniusz deklaruje, że chce umrzeć wraz z nią. Rozpacza, że będzie zmuszony zadać jej śmiertelne pchnięcie. Kleopatra przekonuje go, że śmierć przyjmie z ulgą.

W końcu znajdują pociechę w wizji przyszłości, konstatując, że następcą ich ziemskiego królestwa będzie imperium „pod niebem Germanii”, rządzone przez cesarza Karola VI i cesarzową Elżbietę. Serenatę kończy duet chwalący szczęśliwość nadchodzącego „pomyślnego wieku”.

Wykonania w Polsce

Między operą a kantatą, czyli serenata Hassego w finale In tempore regum

Ile pochwał może się zmieścić w jednej recenzji?

Opery Hassego

L’Achille in Sciro 

Adriano in Siria – opera seria w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Hoftheater w Dreźnie, 17 stycznia 1752

Alcide al Bivio – festa teatrale w jednym akcie, libretto Pietro Metastasio, premiera w Palazzo Redoutensaal w Wiedniu, 8 października 1760, z okazji ślubu arcyksięcia Austrii Józefa i księżniczki Izabeli Burbońskiej
Opis
Herkules musi wybierać między cnotą a przyjemnością.

Alessandro nell’Indie – patrz: Cleofide

Alfonso – opera seria w pięciu aktach, libretto Stefano Benedetto Palavicino, premiera w Hoftheater w Dreźnie, z okazji ślubu księżniczki Marii Amelii z Karolem, królem Obojga Sycylii, od 11 do 23 maja 1738 (5 przedstawień), dekoracje Andrea Zucchi, z Faustiną Bordoni w roli Ermesendy

Annibale in campus – pasticcio, libretto Francesco Vanneschi, premiera w King’s Theater w Londynie, 4 listopada 1746, we współpracy z G.B. Lampugnani

Antigono

Antioco – opera seria w trzech aktach (zachowane fragmenty), libretto Bertold Feind według Apostolo Zeno i Pietra Pariatiego, premiera w Hoftheater w Brunszwiku-Wolfenbuttel, 11 sierpnia 1721, postacie: Seleuco, król Syrii – tenor, Antioco, jego syn, kochanek Stratoniki – tenor, Stratonica – księżniczka macedońska, kochanka Antioco, obiecana Seleuco – sopran, Argene, księżniczka Lidii – sopran, Tolomeo, książe Egiptu, kochanek Argene – alt, Arsace, szlachetny Fenicjanin – bas (w tej roli wystąpił sam  Hasse)

Arminio – opera seria w trzech aktach (zachowana częściowo), libretto Antonio Salvi, premiera w Teatro Ducale w Mediolanie, 28 sierpnia 1730, dekoracje Domenico Barbieri i G.B. Medici, z Faustyną Bordoni w roli Tusneldy

Arminio – dramma per musica w trzech aktach, libretto Giovanni Claudio Pasquini według Antonia Salvi, premiera w Operahaus w Dreźnie, 7 października 1745, z udziałem Faustiny Bordoni; II wersja – premiera w Dreźnie, 8 stycznia 1753, z udziałem Andrei Marii Monticellego w roli tytułowej; osoby: Tusnelda (sopran), Ramise (contralt), Sigismondo (castrat sopran), Arminio (castrat alt), Publio Quintilio Var (tenor) , Segeste (bas)

Artaserse – opera seria w trzech aktach, libretto Pietro Meetastasio, premiera w Teatro San Giovanni Crisostomo w Wenecji, styczeń 1730, balet przygotował Antonio Ferrari, wystąpili: tenor Filippo Giorgi (Artaserse),  kastrat sopran Carlo Broschi, zwany Farinelli (Arbace), sopran Francesca Cuzzoni Sandoni, zwana la Parmiggiana (Mandane), kastrat sopran Antonio Castori, zwany Castorini (Megabise), kastrat napolitański Niccolo Grimaldi, zwany Nicolini (Artabano), kontralt Maria Maddalena Pieri, zwana la Polpetta (Semira); wznowiono w tym samym teatrze w Wenecji jesienią 1730, wystąpili: kastrat Gaetano Majorano, zwany Caffarelli (Artaserse), sopran Lucia Facchinelli, zwana la Beccheretta (Mandane),  tenor napolitański Francesco Tolve (Artabano), Carlo Broschi, zwany Farinello (Arbace),  contralt florencki Maria Teresa Pieri, zwana, podobnie jak jej siostra Maria Maddalena, la Polpetta (Semira), kastrat kontralt Antonio Baldi (Megabise); wznowiono jako pasticcio przygotowane przez Riccarda Broschi i  Hassego w Haymarket Theatre w Londynie, 29 października 1734, z Farinellim po raz pierwszy na scenie w Londynie (Arbace),  wystąpili również: Senesino (Artabano), Montagnana (Artaserse), Cuzzoni (Mandane); II wersja – premiera w Dreźnie, 9 września 1740, z Faustiną Bordoni w roli Mandane; III wersja premiera w Neapolu, 1760

Artemisia – opera seria w trzech aktach, libretto Giovanni Ambrogio Migliavacca, premiera w Dreźnie, 6 lutego 1754, wystąpili: Todeschini Teresa Albuzzia, Angelo Amorevoli, Giovanni Belli, Angelo Maria Monticelli, Bruscolini Pasquale Pasqualini, Caterina Pilaja, Bartolomeo Puttini

L’Artigiano gentiuomo – patrz: Larinda e Venesio

Asilo d’amore – festa teatrale w jednym akcie, libretto Pietro Metastasio, premiera w Neapolu, lipiec 1742; wystawiona w Hubertsburgu, 7 października 1743,

L’Astarto – opera seria w trzech aktach, libretto Apostolo Zeno i Pietro Pariati, premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, grudzień 1726

Asteria – favola pastorale w trzech aktach, libretto Stefano Benedetto Palavicino, premiera w Hoftheater w Dreźnie, 3 sierpnia (7 października?) 1737, z Faustiną Bordoni w roli tytułowej

Atalanta – opera seria w trzech aktach, libretto Stefano Benedetto Palavicino, premiera w Hoftheater w Dreźnie, 26 września 1737, z Faustiną Bordoni

Atallo, re do Bitinia – opera seria w trzech aktach, libretto Francesco Silviani, premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, maj 1728

Attilio Regolo

Caio Fabrizio

Catone in Utica – opera seria w trzech aktach (zachowana częściowo), libretto Pietro Metastasio, premiera w Teatro Regio w Turynie, 26 grudnia 1731, grana podczas karnawał 1732, z udziałem Carla Broschi, zwanego Farinelli,  w roli Arbace, osoby: Katon,  Cezar,  Marzia, córka Katona, potajemnie zakochana w Cezarze ; Arbace, książe Numidii, sojusznik Katona, zakochany w Marzii; Emilia, wdowa po Pompeo ; Fulvio, legat Senatu rzymskiego, sojusznik Cezara,  zakochany w Emilii

Opis: Marcja, córka Katona, kocha Cezara, ja z kolei kocha Arbace, książę Numidii, sojusznik jej ojca. Fulwiusz, zwolennik Cezara, jest zakochany w Emilii, wdowie po Pompejuszu i córce Scypiona. Marcja odmawia swej ręki Arbace. Katon idzie na rozmowę z Cezarem, który oblega Utykę: ta odrzuca propozycje pokojowe Cezara, którego uważa za odrażającego dyktatora. Marcja ujmuje się za rzymskim generałem u ojca, który dowiaduje się o jej miłości do tyrana podczas polowania. Tymczasem Emilia próbuje przekonać Fulwia do zabicia Cezara, ale bezskutecznie. Następnie rzuca się na Cezara z mieczem w dłoni: Fulwiuszowi udaje się go uratować. Armia Cezara ostatecznie pokonuje opór Utyki, a Katon umiera przed oczami zwycięskiego generała. Cezar odmawia jednak triumfu, ponieważ cena jego zwycięstwa jest dla niego za wysoka: traci w Katonie nieprzejednanego wroga, ale także ostatniego prawdziwego obywatela Rzymu, godnego starożytnej cnoty miasta.

Ciro riconosciuto – opera seria w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Hoftheater w Dreźnie, 20 stycznia 1751; II wersja – premiera w Warszawie, 17 stycznia 1762

La clmenza di Tito – albo Tito Vespasiano, dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Teatro Publico w Pesaro, 24 września 1735, dekoracje antonio Mauri, z udziałem Faustiny Bordoni w roli Vitelli; II wersja – premiera w Dreźnie,  od 17 do 31 stycznia 1738 (6 przedstawień), z udziałem Faustiny Bordoni w roli Vitelli; III wersja – pod tytułem Tito Vespasiano, premiera w Teatro San Carlo w Neapolu, 4 listopada 1738, z udziałem Gaetano Majorano, zwanego Caffarelli; osoby: Tytus wespazjan, cesarz (tenor), Witellia, córka upadłego cesarza Witelliusza (sopran), Serwilia, córka Sykstusa i kochanka Anniusza (sopran), Sykstus, przyjaciel Tytusa, zakochany w  Witellii (soprano), Anniusz, przyjaciel Sykstusa, zakochany w Serwilii (bas), Publiusz, prefekt pretorianów (soprano).

Cleofide – opera seria w trzech aktach, libretto Michelangelo Boccardi werdług „Alessandro nell’Indie” Pietra Matastasio, premiera w Hoftheater w Dreźnie, 13 września 1731, ; II wersja – pod tytułem Alessandro nell’Indie, premiera w Mediolanie, 1732 i w Teatro San Giovanni Grisostomo w Wenecji, 1735

Cleonice – patrz: Demetrio

La contadina – albo Scintilla e Don Tabarano, także: Don Tabarrano, Der in sich selbst verliebte Narcissusintermezzo w dwóch aktach, wystawione w  Hoftheater w Dreźnie, 11 stycznia 1747, w przerwach Semiramide riconosciuta

Dalissa – opera seria w trzech aktach (częściowo zachowana), libretto Domenico Lalli według Niccolo Minato, premiera w Teatro San Samuele w Wenecji, maj 1730, dekoracje Girolama Mengozzi, z Faustiną Bordoni w roli tytuowej i z Anną Giro

Demetrio – opera seria w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Teatro San Giovanni Grisostomo w Wenecji, karnawał 1732, dekoracje Girolama Mengozzi Colonna, z udziałem Faustiny Bordoni w roli Cleonice, i kastrata Giuseppe Appianiego, zwanego Appianino, w roli Olinto; II wersja – pod tytułem Cleonice, premiera w Dreźnie, 8 lutego 1740; III wersja – premiera w Wenecji i Ferrarze, w aranżacji Vivaldiego; IV wersja – pod tytułem Cleonice, premiera w Wenecji 1740; V wersja – premiera w Dreżnie, od 8 lutego do 1 marca 1740 (6 przedstawień), dekoracje Fratelli Grone, z Faustiną Bordoni w roli Cleonice; VI wersja – premiera w Teatro San Giovanni Grisostomo, 1747, z udziałem Gioacchina Conti, zwanego Gizziello w roli tytułowej; osoby: Cleonice, królowa Syrii, córka uzurpatora Alessandro Bala, zakochana w Alceste, Alceste, właściwie Demetrio, syn króla Syrii wygnany przez uzurpatora Alessandro Bala, Fenicio, opiekun Alceste i ojciec Olinto, Olinto, rywal Alceste, Barsene, zauszniczka Cleonice, sekretnie zakochana w Alceste, Mitrane, kapitan gwardii królewskiej, przyjaciel Fenicio

Opis
Demetriusz Soter, król Syrii, wygnany z tronu przez uzurpatora Aleksandra Balę, zmarł na wygnaniu na Krecie. Przed ucieczką powierzył swojego syna Demetriusza wiernemu Fenicjuszowi, aby mógł go wychować i przygotować do zemsty. Nieświadome swojego pochodzenia dziecko dorastało pod imieniem Alceste. Jego odwaga zyskała szacunek Aleksandra i miłość jego córki Kleoniki. Fenicjusz rozgłasza wiadomość, że Demetrius żyje. Podczas rewolta Kreteńczyków Aleksander ginie, próbując stłumić powstanie. Alceste podczas walki z Kreteńczykami znika. kleonika, następczyni tronu, musi wybrać męża. Zwleka, mając nadzieję, że Alceste wróci. Po pewnymczasie młody człowiek pojawia się ponownie, gdy królowa, utraciwszy wszelką nadzieję na ponowne zobaczenie go żywego, przygotowuje się do wyboru innego zalotnika. Fenicjusz ujawnia następnie tożsamość Alceste, który już jako Demetriusz poślubia Kleonikę i wstępuje na tron, z którego został niesłusznie usunięty.

Demofoonte – opera seria w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Dreźnie, od 9 do 27 lutego 1748 (9 przedstawień), dekoracje Giuseppe Galla Bibiena, z udziałem Faustiny Bordoni jako Dircei i Cateriny Reginy Mingotti; II wersja – premiera w San Giovanni Grisostomo w Wenecji, karnawał 1749; III wersja – premiera w San Carlo w Neapolu, 4 listopada 1758

Didone – libretto – anonimowa adaptacja „Didone abbandonata” Pietro Metastasia,  premiera w King’s Theater w Londynie, 26 marca 1748

Didone abbandonata – opera seria w trzech aktach, libretto Francesco Abbarotti na na podstawie „Didone abbandonata” Pietro Metastasia, premiera  w Hubertsburgu, 7 października 1742; wznowiona w Hoftheater w Dreźnie, od 2 do 26 lutego 1743 (10 przedstawień), dekoracje Giuseppe Galli Bibiena, z Faustiną Bordoni w roli tytułowej

Dorilla e Balanzone – patrz: La serva scaltra

Egeria – festa teatrale w jednym akcie, libretto Pietro Metastasio, premiera w Burgtheater w Wiedniu, 24 kwietnia 1764

Opis
Wokół wzgórz Rzymu, u źródła nimfy Egerii
Wenus, Mars i Apollo udają się do świętego gaju poświęconego nimfie, aby uzyskać jej oświecenie przy wyborze mądrego króla. Bogowie nie zgadzają się ze sobą: Wenus chce pokojowego władcy, a Mars chce odważnego wojownika. Wszyscy wyjaśniają swoje powody: Wenus nienawidzi wojny i jej okropności, Mars gardzi wytchnieniem i słabością pokoju. Apollo interweniuje w kłótnię, pytając: jeśli wszyscy ludzie będą żyli w pokoju, jak mógłby chwalić bohaterstwo dzielnych? Mars cierpko rozważa słabość narodu niemieckiego, jeśli Wenus zwycięży i ​​posadzi na tronie zbyt dobrodusznego króla. Egeria, po wysłuchaniu wszystkich argumentów, ogłasza swój wyrok. Rozwiązaniem, jak mówi, jest wybranie króla, który jest pokojowy, ale w razie potrzeby gotowy do wojny. Tym, który łączy wszystkie te cechy jest sam Józef Habsburg.

Enea in Caonia – serenata w dwóch częściach, libretto Luigi Maria Scampiglia, premiera w Neapolu, 1727

Endimione – fiesta teatrale w dwóch aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Neapolu, lipiec 1743; wystawiona w Warszawie, ok. 1750

L’Erminia – dwuaktówka, libretto Bernardo Saddumene, premiera w Neapolu, zima 1729

L’Eroe cinese – opera seria w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Hubertsburgu, 7 października 1753, z okazji urodzin Augusta III, króla polskiego i wielkiego księcia litewskiego; osoby: Leango, regent Cesarstwa Chińskiego; Siveno, uważany za syna Leango, zakochany w Lisinga; Lisinga, księżniczka tatarska, więźniarka Chińczyków, zakochana w Siveno; Ulania, siostra Lisingi, zakochana w Minteo; Minteo, mandarynka, zakochana w Ulanii, przyjaciółka Siveno

Opis
Chiński książę został wychowany w ukryciu po tym, jak jego rodzina została wymordowana podczas rewolucji. Po śmierci ojca na wygnaniu jest gotowy do objęcia tronu po zawarciu traktatu z Tatarami, dziedzicznymi wrogami. Dwie przetrzymywane w niewoli księżniczki tatarskie mają zostać uwolnione, ale podczas swojej niewoli zakochały się, jedna w księciu, druga zaś w młodym generale armii chińskiej.

Euristeo – opera seria w trzech aktach, libretto Domenico Lalli według Apostolo Zeno, premiera w Teatro San Samuele w Wenecji, maj 1732, wystąpili: Gregorio Babbi (Cisseo), Francesco Cuzzoni Sandoni (Anglatilda), Cecilia Belisani Buini (Serva del principe d’Assia), Marina Cittadini (Erginda), Gaetano Majorano, zwany Caffarelli (Ormonte), Mariano Nicolini (Glancia)

Ezio – opera seria w trzech aktach, libretto Pierto Metastasio, premiera  w Neapolu, 1730, osoby: Walentyn III, cesarz rzymski, zakochany we Fulvii; Ezio, dowódca armii cesarskiej, zakochany we Fulvii ; Onoria, siostra Walentyna, potajemnie zakochana w Ezio ; Massimo, patrycjusz rzymski, ojciec Fulvii, powiernik i tajny wróg Walentyna ; Varo, prefekt pretorianów,  przyjaciel Ezio; wznowienie na inaugurację Operahaus w Bayreuth, 1748; wznowienie w Dreźnie, 20 stycznia 1755 podczas karnawału

La fantesca – patrz: Merlino e Galoppo

Gerone, tiranno di Siracusa – opera seria w trzech aktach, libretto Aurelio Aureli, premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, 19 listopada 1727

Ipermestra – opera seria w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Hoftheater w Wiedniu, 8 stycznia 1744, z okazji ślubu Marii Anny Austrii, Infantki Hiszpanii, księżniczki Węgierskiej, Czech i Obojga Sycylii oraz Karola Aleksandra Lotaryńskiego, 8 stycznia 1744, dekoracje Giuseppe Galli Bibiena, balet Ignaza Holzbauera, choreografia Franz Hilferding van Wewen, osoby: Danaos, król Argos (tenor), Ipermestra, córka Danaosa, kochanka Linceo (sopran), Linceo, Egipcjanin, ukochany Ipermestry (sopran kastrat), Elpinice, siostrzenica Danaosa, zakochana w Plistenesie (mezzosopran), Plistene, książę Tesalii, ukochany Elpinice, przyjaciel Linceo (alt kastrat), Adrasto, powiernik Danaosa (bas); wznowiono Teatro San Carlo w Neapolu 20 lipca 1746 roku, z okazji urodzin króla Neapolu, dekoracje Vincenzo Re z Parmy, balet Gaetano Grossatesta, sceny batalistyczne Matteo Zaccaria, wystąpili: boloński tenor Annibale Pio Fabbri, zwany Balino (Danao), sopranistka piemoncka Giovanna Astrua (Ipermestra), florencki kastrat Giovanni Manzuoli, zwany Succianoccioli (Plistene), kastrat, pochodzący z Bari, Gaetano Majorano, zwany Cafarelli (Linceo), Francesca Barlocci (Elpinice), Caterina Zipoli (Adrasto); II wersja – premiera w Hubertsburgu, 7 października 1751

Irene – opera seria w trzech aktach, libretto Stefano Benedetto Palavicino, premiera w Hoftheater w Dreźnie, 8 lub 18 lutego  1738 (6 przedstawień), z Faustiną Bordoni w roli tytułowej

Issipile – opera seria w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, 1 października 1732, dekoracje Francesco Saracino, z Faustyną Bordoni w roli tytułowe; wznowienie w Teatro San Carlo w Neapolu, 19 grudnia 1742, wystapili: Astrua, Caffarelli, Manzuoli, Mazziotti

Larinda e Venesio – intermezzo w dwóch częściach, wykonane w Dreźnie, 8 lipca 1734, w przerwach opery Caio Fabrizio

Leucippo – favola pastorale w trzech aktach, libretto Giovanni Claudio Pasquini, premiera  w Hubertsburgu, 7 października 1747, z okazji urodzin Elektora Saskiego Fryderyka Augusta II,  z Faustiną Bordoni w roli Dafne; wznowiona w teatrze San Samuele w Wenecji, w 1749; II wersja – wystawiona w Hoftheater w Dreźnie, 7 stycznia 1751; wznowienie zaplanowane na 7 sierpnia 1763 zostało odwołane z powodu śmierci Elektora Saskiego, nowy Elektor Frederik Christian zmarł w 17 grudnia tego roku, a  Faustina Bordoni i Johann Adolf Hasse w styczniu 1764 wyjechali z Drezna do Wiednia

Lucio Papirio dittatore – opera seria w trzech aktach, libretto Apostolo Zeno, premiera w Hoftheater w Dreźnie, od 18 stycznia do 6 lutego 1740 (8 przedstawień), z Faustina Bordoni w roli Papirii; wznowione w Teatro San Carlo w Neapolu, 4 listopada 1746, wystąpili: Astrua, Barlocchi, Casella, Ponticelli, Gaetano Majorano, zwany Caffarelli (w roli Quinto Fabio), Fabbri, Pignotti.

Marc’Antonio e Cleopatra 

Merlino e Galoppo – intermezzo z trzema postaciami, w tym niemą, libretto Bernardo Saddumene; osoby: Merlina, sopran; Galoppo, baryton; Vespa, sługa Galaoppo, mim

Miride e Damari – intermezzo comico w dwóch aktach, premiera w Neapolu, w 1728, wystapili: Celeste Resse, zwaną Celestiną, sopran i Gioacchino Corrado, bas; wznowiona w Nuovissimo Teatro al Tumel-Plaz w Grazu, 1738

Il natal di Giove – serenata jednoaktowa, libretto Pietro Metastasio, premiera w Hoftheater w Dreźnie, 7 października 1749, z Faustiną Bordoni w roli Mandane

Nitteti – libretto Pietro Metastasio, premiera w Teatro San Benedetto w Wenecji, w styczniu 1758; II wersja – premiera w Warszawie, 3 sierpnia 1759

Numa Pompilio – opera seria w trzech aktach, libretto Stefano Benedetto Palavicino, premiera w pałacu w Hubertsburgu z okazji urodzin augusta III, 7 października 1741, z udziałem Faustiny Bordoni w roli Egerii

L’Olimpiade – dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Hoftheater  w Dreźnie, 16 lutego 1756 (ostatnia opera skomponowana przez Hassego na dwór drezdeński przed wybuchem wojny siedmioletniej), wystapili: kastrat Angelo Maria Monticelli (Megacle), Teresa Albuzzi-Todeschini (Aristea), Caterina Pilaja (Argene), Pasquale Bruscolini dit Pasqualini (Aminta), Giuseppe Belli (Licida), Angelo Amorevoli (Cistene), Giuseppe Perini (Acandro)

Olimpia in Ebuda – libretto Paolo Rolli według „Orlando furioso” Ariosta, premiera w Theater Little Haymarket w Londynie, 15 marca 1740

Orfeo – pasticcio we współpracy z Vincim, Arają i Porporą, premiera w King’s Theatre na Haymarket, 2 marca 1736, z Carlo Broschim, zwanym Farinellim, w roli tytułowej

Partenope – festa teatrale, libretto Pietro Metastasio, premiera w Burgtheater w Wiedniu, 9 września 1767, z okazji ślubu króla Ferdynanda IV z Marią-Józefiną Austriacką. Spektakl odniósł wielki sukces we Włoszech i w całej Europie, został przekształcony w pasticcio z elementami zaczerpniętymi z libretta Silvia Stampiglia

Pimpinella e Marcantonio – opera buffa (intermezzo), premiera w Dreźnie 1741

Pirame e Tisbe – intermezzo tragico w dwóch aktach, librett Marco Coltellini, według „Metamorfoz” Owidiusza, premiera w Wiedniu, jesienią 1768; II wersja – premiera w Palazzo Laxenburg w Wiedniu, wrzesień 1770; osoby: Tisbe (sopran), Piramo, jej kochanek (sopran), ojciec de Tisbe (tenor)

Il re pastore – dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w  Hoftheater w Hubertsburgu, 7 października 1755,  osoby: Aminta (sopran), Elisa (sopran), Tamiri (sopran), Agenore (sopran), Alessandro (tenor)

Rimario e Grillantea

Romolo ed Ersilia – dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w pałacu cesarskim w Innsbrücku, 6 sierpnia 1765, z okazji ślubu arcyksięcia Pierre-Léopolda de Habsbourg-Lorraine, przyszłego cesarza Lepolda II i infantki Hiszpanii Marii Luizy de Bourbon, dekoracje bracia Bernardino, Frabrizio i Giovanni Antonio Gallari z Piemontu, wystąpili: kastrat Gaetano Guadagni (Romolo);  Anna De Amicis, sopran (Ersilia); Teresa Dupré (Valéria); wenecki kastrat sopranowy Luca Fabbris (Ostilio); boloński tenor Domenico Panzacchi (Curzio); kastrat Gasparo, zwany Porfirio, Pacchierotti Acronte).

Opis
Opera rozpoczyna się w Rzymie, po porwaniu Sabinek, dzięki któremu Romulus, założyciel Rzymu, chce zapewnić miastu trwanie. On sam chce posiąść Ersilię, córkę władcy Sabinów Curzio, ale nie chce się z nią ożenić bez zgody tego ostatniego. Curzio przebywa w Rzymie, by zająć się losem swojej córki. Jego dowódca, Acrontes, chce jednak prowadzić kampanię zemsty na Romusie i Romulusie. Romulus spotyka rzymską Valerię, której obiecał małżeństwo, zanim zainteresował się Ersilią. Ersilia jest rozdarta między Romulusem, który ją pociąga, a swoim ojcem Curzio, któremu chce pozostać wierna, i błaga, by zabrali ją z miasta. zostaje ofiarowana patrycjuszowi Ostilio, który jest zakochany w Valerii. W końcu zostaje ofiarowana jako oblubienica Romulusowi, ponieważ lud rzymski chce, aby jak najszybciej się ożenił. Romulus jest zaskoczony tą propozycją. Acrontes atakuje rzymskie oddziały, a Romulus powierza Ersilię swojemu przyjacielowi Ostilio. Curzio ucieka z Rzymu z córką. Acrontesa ginie w pojedynku z Romulusem. Ten ostatni wkracza triumfalnie do Rzymu. Curzio i Ersilia zostają aresztowani podczas ucieczki. Romulus chce zakończenia działań wojennych. Uwalnia Curzia i prosi o rękę córki. Pod wrażeniem Curzio zgadza się. Opera kończy się zaślubinami Ersilii i Romulusa.

Il Ruggiero – dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Teatro Ducale w Mediolanie, 16 października 1771, z okazji ślubu arcyksięcia austriackiego Ferdynanda z arcyksiężną Marią d’Este, księżniczką Modeny, stroje Francesco Motta i Giovanni Mazza, dekoracje bracia Galliari, maszyneria teatralna Carlo Giuseppe Fossati. wystąpili: tenor boloński,  Giuseppe Tibaldi (Carlo Magno); sopranistka Antonia Maria Girelli, żona Aguilara, vituose de la camera księcia Parmy i Plaisance (Bradamante); Giovanni Manzoli, zwany Succianoccioli (Ruggiero), kastrat sopranowy Adamo Solzi (Leone); sopran Geltrude Allegretti, zwana Falchini (Clotilde); Vincenzo Uttini (Ottone); wznowienie po modyfikacjach w Teatro San Carlo w Neapolu, 20 stycznia 1772; osoby: Carlo Magno, cesarz (tenor); Bradamante, młoda szlachetna wojowniczka, zakochana w Ruggiero (sopran); Ruggiero, potomek Ettore, słynnego wojownika, zakochanego w Bradamante (sopran); Leone, syn i następca Konstantyna jako cesarza Wschodu (sopran); Klotylda, królewska księżniczka Franków, zakochana w Leone i przyjaciółka Bradamante (sopran); Ottone, paladyn Francji, powiernik Bradamante i Ruggiero (tenor)

La Semele – albo La Richiesta fatale, serenata w dwóch częściach, libretto Francesco Ricciardi; premiera w Neapolu, jesień 1726

Sei tu, Lidippe, o il sole – serenata jednoaktowa, libretto Stefano Benedetto Palavicino, premiera w Dreźnie, 2 sierpnia 1734

Semiramide riconosciuta – dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Teatro San Giovanni Grisostomo w Wenecji, 4 listopada 1744; II wersja – z intermezzo Scintilla e Don Tabarano, premiera w Operahaus w Dreźnie, 11 stycznia 1747; III wersja – premiera w King’s Theatre w Londynie, 7 maja 1748; osoby: Tamiri (sopran), Semiramide (kontralt), Mirteo (sopran kastrat), Scitalce / Idreno (sopran kastrat), Sibari (alto kastrat), Ircano (tenor)

Senocrita – oper seria w trzech aktach, libretto Stefano Benedetto Palavicino, premiera w Hoftheater w Dreźnie, od 27 lutego do 2 maja  1737 (8 przedstawień), z Faustiną Bordoni w roli tytułowej

La serva scaltra – intermezzo trzyczęściowe, przeznaczone do opery Il Tigrane, premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, 4 listopada 1729; osoby: Dorilla, służąca (sopran); Balanzone, mieszczanin i miłośnik Dorilli (bas)

Il Sesostrate – opera seria w trzech aktach, libretto Angelo Carasale według Apostolo Zeno i Pietro Pariatiego, premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, 13 maja 1726

Siroe, re di Persia – dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Teatro Malvezi w Bolonii, pod kierunkiem Hassego, grającego na klawesynie, 2 maja 1733, wystąpili: Carlo Broschi, zwany Farinelli, w roli tytułowej, Vittoria Tesi Tramontana (Arasse), Anna Maria Peruzzini (Emira), tenor Filippo Giorgio (Cosroe), kastrat Gaetano Majorano, zwany Caffarelli (Medarse); wystawiona w Haymarket Theatre, przez Noblesse Opera, 23 listopada 1736, na otwarcie nowego sezonu, wystapili m.in.: kastrat Francesco Tolve, Antonia Merighi, Elisabeth Duparc, zwana Francesina. Farinelli w roli tytułowej; wykonana 1 stycznia 1747 z intermezzo Il Giocatore d’Orlandini; wznowione  w Teatro San Carlo w Neapolu, 4 listopada 1747, wystapili: Vittorio Tesi, Gaetano Majorano, zwany Caffarelli, Conti, Babbi, Manzuoli; wznowiono w Dreźnie, 3 sierpnia 1763

Il sogno di Scipione – libretto Pietro Metastasio, premiera w Warszawie, 7 października 1758; Hasse wraz z dworem Sasów musiał emigrować do Polski z powodu wojny siedmioletniej (III wojny sląskiej);  libretto nawiązuje do spalenia Kartaginy przez Rzymian w 146 p.n.e.

Solimano – opera seria w trzech aktach, libretto Giovanni Ambrogio Migliavacca według Prosper Bonarelli, premiera w Hoftheater w Dreźnie, 5 lutego 1753; wersja poprawiona – premiera 7 stycznia 1754; osoby: Narsea (sopran), Emira, młoda dziewczyna w niewoli tureckiej (sopran), Osmino, syn Solimana i Rosselane (kastrat sopran), Selim, syn Solimana z pierwszego małżeństwa (kastrat alt), Soliman, Wielki Sułtan turecki (tenor), Acomate (tenor), Rusten, wielki wezyr (bas)

La sorella amante – comedia per musica w dwóch aktach, libretto Bernardo Saddumene, premiera w Neapolu, Wielkanoc 1729; wznowienie w La Valetcie na Malcie w 1736

La spartana generosa – opera seria w trzech aktach, libretto Giovanni Claudio Pasquini; premiera w Hoftheater w Dreźnie, od 8 do 19 stycznia 1747 (4 przedstawienia), dekoracje Giovanni Battista Grone, z Faustiną Bordoni w roli Eustene

Tigrane – opera seria w trzech aktach, libretto Francesco Silvani według Apostolo Zeno, premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, 4 listopada 1729; wznowienie w Teatro San Carlo w Neapolu, 4 stycznia 1745, z ariami Antonio Palella, z udziałem Gaetana Majorano, zwanego Caffarellim, wznowione 4 listopada 1745, wystąpili: Astrua, Barlocchi, Zipoli, Caffarelli, Manzuoli, Fabbri

Tito Vespasiano – patrz: La clemenza di Tito

Il trionfo di Clelia – drammat per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Burgtheater w Wiedniu, od 27 kwietnia do 21 czerwca 1762 (9 przedstawień), z okazji urodzin arcyksiężnej Izabeli; wznowienie w Teatrze Królewskim w Warszawie, 3 sierpnia 1762 z dodaniem nowych partii muzycznych; wznowienie w Teatro San Carlo w Neapolu 20 stycznia 1763, z okazji urodzin Karola III, wystapili:  kastrat Gaetano Majorano, zwany Caffarelli, tenor Anton Raaf; wznowienie w Teatrze Królewskim w Pradze, jesienią 1766; osoby: Porsenna, król Toskanii; Clelia, młoda szlachcianka rzymska, zakładniczka w obozie toskańskim, przeznaczona dla Orazia, Orazio, ambasador Rzymu, Larissa, córka Porsenny, potajemnie zakochana w Manni, przeznaczona dla Tarquinia, Tarquinio, zakochany w Cleli, Mannio, książę Veies, zakochany w Larissie

Opis
Clelia jest jedną z zakładników dostarczonych przez Rzym etruskiemu królowi Porsennie; ucieka z towarzyszami i sprowadza ich z powrotem do Rzymu; ponownie wraca do Porsenny, uzyskując obietnicę, że będzie mogła odejść z zakładnikami.

Il tutore – intermezzo przeznaczone prawdopodobnie do opery Ezio, premiera w Neapolu, 1730

L’Ulderica – opera seria w trzech aktach (zachowane fragmenty), premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, 29 stycznia 1729

Viriate – albo Sifaceopera seria w trzech aktach, libretto  Domenico Lalli według Pietra Metastasio, premiera w Teatro San Giovanni Grisostomo w Wenecji, podczas karnawału 1739, z Faustiną Bordoni w roli Viriate

Zenobia – dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Teatrze Królewskim w Warszawie, 7 października 1761, z okazji urodzin króla Augusta III, (1760 – 17 przedstawień, 1761 – 14 przestawień, karnawał 1762 – 4 przedstawienia), wystąpili: Caterina Pilaja, sopran(Zenobia), kastrat Giuseppe Galieni (Radamisto), Bruscolini (Tiridate), Perini (Egle), Castelli (Zopiro), Giorgi (Mitrane); osoby: Zenobia, córka króla Armenii Mitrydesa, żona Radamista, księcia Iberii (sopran), Tiridate, książę Partów, zakochany w Zenobii z wzajemnością (alt); Radamisto, książę Iberii, mąż Zenobii; Egle, pasterka, siostra Zenobii (alt); Zopiro, fałszywy przyjaciel Radamista, zakochany w Zenobii (tenor); Mitrane, zaufany Tiridate (sopran)

Haendel zielono-wrzosowy

2021, 18 maja – Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie, Capella Cracoviensis, koncert w ramach projektu Muzyczne Mosty

Wersja koncertowa dwuaktowa (HWV 49a), premiera online
Capella Cracoviensis
Chór Kameralny Filharmonii Krakowskiej
Dyrygent i klawesyn – Marek Toporowski
Galatea – Jolanta Kowalska-Pawlikowska
Acis – Krystian Adam Krzeszowiak
Damon – Magdalena Łukawska
Polyphemus – Sebastian Szumski

Acis and Galatea to jeden z ulubionych tematów Haendla. Tej tragicznej miłosnej historii poświęcił jedno ze swoich wczesnych dzieł, włoską serenatę Aci, Galatea e Polifemo z 1708 roku, powrócił do niej dziesięć lat później, wspierając się angielskim już tekstem o nie do końca pewnym autorstwie, być może Johna Gaya lub Alexandra Pope’a.  Dzieło zostało wystawione latem 1718 na prywatnej scenie księcia Chandos w Cannons. Musiało się spodobać, skoro było – jakby dziś powiedziano – chętnie piracone. W 1731 roku wystawiono je bez zgody kompozytora. W reakcji na to Haendel przygotował kolejną trzyaktową wersję, którą zaprezentował w 1732 roku, a do której włączył fragmenty swojej włoskiej serenaty.  Dzieło było bardzo popularne i doczekało się niezliczonych wersji i przeróbek (włącznie z wersją instrumentowana przez Mozarta), dlatego trudno dziś powiedzieć nawet, ile powinno sobie liczyć aktów – każda liczba od jeden do trzy jest prawdziwa.

Pewnie dlatego najczęściej wystawia się Acisa and Galateę jako jeden zwarty utwór, bez przerw, taką wersję np. zaprezentował w Katowicach Paul McCreesh w 2018 roku. W podobny sposób zaprezentowała się serenata podczas koncertu online z Filharmonii Krakowskiej w wykonaniu kilkorga solistów, Capelli Cracoviensis prowadzonej od klawesynu wyjątkowo przez Marka Toporowskiego, ze wsparciem Chóru Kameralnego Filharmonii Krakowskiej. Partię Galatei wykonała Jolanta Kowalska-Pawlikowska i była w niej w odpowiednich dawkach zmysłowa i kokieteryjna,  z wyjątkowym wdziękiem wykonała pastoralna arię z towarzyszeniem fletu piccolo rozpoczynającą serenatę. Nieco słabiej wypadła w partiach dramatycznych, choć głos ma silny i pozwalający na nieco bardziej dramatyczną interpretację.

Jolanta Kowalska-Pawlikowska jako Galatea; fot. IR

Acisa zaśpiewał Krystian Adam Krzeszowiak i musze przyznać, że choć mam dystans do partii tenorowych pisanych przez Haendla, to ta partia jest absolutnie przepiękna, a została wykonana świetnie, z cała gamą ekspresji, żarliwości, liryzmu i emocji. Acis był równie przekonywający w ariach lirycznych (Love in her eyes), co dramatycznych (Love sounds th’alarm). Kulminacją radosnej pierwszej części serenaty był duet obojga kochanków (Happy we!).

Krystian Adam Krzeszowiak jako Acis; fot. IR

Na tle głównych protagonistów nieco bezbarwnie wypadł Polifem w wykonaniu Sebastiana Szumskiego, poprawnie głosowo, lecz zbyt powściągliwie interpretacyjnie. A przecież to partia pozwalająca na rozwinięcie interpretacyjnych skrzydeł, o czym mogliśmy się przekonać na wspomnianym koncercie katowickim! Jednak największym rozczarowaniem był dla mnie Damon kreowany – nie wiedzieć czemu – przez sopranistkę Magdalenę Łukawską. To przecież partia tenorowa, często łącząca zresztą w sobie partie dwóch postaci pasterzy, przyjaciół Acisa, Damona i Korydona. To do Korydona należy najpiękniejsza moim zdaniem aria całej serenaty (Would you gain), która wypadła jednak blado w tej sopranowej transkrypcji. Za to oba chóry, zarówno otwierający koncert  Oh, pleasure, jak i żałobne Mourn, all ye muses wypadły bardzo dobrze.

Trójka bohaterów w dramatycznym tercecie; fot. IR

Podsumowując – koncert online w żaden sposób nie daje się porównać do osobistego uczestnictwa, jednak jak każdy spragniony ukochanej muzyki meloman, wysłuchałam Haendlowskiego arcydzieła z przyjemnością, rekompensującą każde usterki. Jak napisał Piotr Kamiński w swoim „Tysiąc i jedna opera” – Acis i Galatea to jedno z najczystszych arcydzieł „zielono-wrzosowej” weny Haendla. Jak można narzekać na ten zielono-wrzosowy wieczór, nawet jeśli słuchamy i patrzymy tylko na ekran komputera.

Opery Porpory

Adelaide/Adelaide e Imeneo – libretto Antonio Salvi, premiera w Teatro Aliberti delle Dame w Rzymie podczas karnawału 1723, z udziałem Carla Broschiego, zwanego Farinellim, w roli tytułowej

L’Agrippina – dramma per musica w trzech aktach z intermezzo Armilla-Planco, libretto Nicola Giuvo, premiera w Palazzo Reale w Neapolu, 4 listopada 1708

Amare per regnare – dramma per musica w trzech aktach z intermezzo Besso-Fiordilina, libretto Francesco Silvani, premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, 12 grudnia 1723

L’Amico fedele – commedia, libretto G. di Pietro, premiera w Teatro dei Fiorentini w Neapolu, jesień 1739

Angelica e Medoro/Orlando

Annibale – dramma per musica w trzech aktach, libretto Filippo Vanstryp, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, jesień 1731

Arianna e Teseo – dramma per musica w trzech aktach, libretto Domenico Lalli według „Teseo in Creta” Pietro Pariatiego, premiera w Hoftheater w Wiedniu 1 października 1714 z okazji urodzin cesarza Karola VI; ponownie wykonane w Teatro San Grimaldi w Wenecji, zima 1727, z udziałem Nicola Grimaldiego, zwanego Nicolino, w roli tytułowej

Arianna in Nasso – melodramma w trzech aktach, libretto Paolo Antonio Rolli według Apostolo Zeno, premiera w Lincoln’s Inn Field Theater w Londynie, 29 grudnia 1733

Il barone di zampano, opera buffa, libretto Pietro Trinchera, premiera w Teatro Nuovo w Neapolu, wiosna 1739

Basilio, re d’Oriente – dramma per musica w trzech aktach, libretto B. de Dominici za G.B. Nerim, premiera w Teatro dei Fiorentini w Neapolu, 24 czerwca 1713

Berenice, regina d’Egitto – lub Le gare d’amore e di politica, dramma per musica w trzech aktach z intermezzo Sibillina-Meninio, libretto Antonio Salvi, premiera w Teatro Capranica w Rzymie, karnawał 1718, akt I i część II – Domenico Scarlatti

Carlo il Calvo – dramma per musica w trzech aktach, libretto na motywach „Carlo re d’Alemagna” Francesca Silvianiego, premiera w Teatro Aliberti delle Dame w Rzymie, wiosna 1724 (wiosna 1738?)

Damiro e Pitia – lub Le gare dell’amiticia e dell’amore, dramma per musica w trzech aktach, libretto Domenico Lalli, premiera w Monachium, 12 października 1724

Didone abbandonata – tragedia per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metasatasio, premiera w Teatro Publico w Reggio Emilia, święto Wniebowstąpienia 1726

Dorilla e Nesso – intermezzi wystawione w Rzymie, 1713

Enea nel Lazio – melodramma w trzech aktach, libretto Paolo Antonio Rolli, premiera w Lincoln’s Inn Field Theater w Londynie, 11 maja 1734

Ermenegildo – 1729, nie wystawione

Eumene – dramma per musica w trzech aktach z intermezzo Dorilla-Nesso, libretto Apostolo Zeno, premiera w Teatro Aliberti delle Dame w Rzymie, karnawał 1721

Ezio – dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Teatro San Giovanni Grisostomo w Wenecji, 20 listopada 1728

Faramondo – dramma per musica w trzech aktach z intermezzo Merilla-Gilbo, libretto Apostolo Zeno, premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, 19 listopada 1719

Le feste d’Imeneo – serenata do tekstu Paolo Antonio Rolli, wykonana w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 4 maja 1736 z okazji ślubu Fredericka księcia Walii; ponieważ książe, sponsor Opera of Nobility, wybrał operę Haendla Atalanta, Porpora obraził się i w kolejnym sezonie opuścił Londyn

Filandro

Flavio Anicio Olibrio – dramma per musica w trzech aktach, libretto Apostolo Zeno i Pietro Pariati, premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, luty 1711, wznowiona w nowej wersji w Teatro Aliberti delle Dame w Rzymie, luty 1722, z udziałem Carla Broschiego, zwanego Farinellim (wówczas 17-letniego), w roli Placida

Il Gedeone – libretto Andrea Perrucci, premiera w Hofkapelle w Wiedniu, 28 marca 1737

Germanico in Germania

Giascone – serenata, libretto Silvio Stampiglia, wykonana w Palazzo Reale w Neapolu, 23 kwietnia 1732

Griselda – dramma per musica w trzech aktach, libretto Apostolo Zeno, 1724, nie wykonane

Ifigenia in Aulide – melodramma w trzech aktach, libretto Paolo Antonio Rolli według Eurypidesa, premiera w King’s Theatre w Londynie, 3 maja 1735, z udziałem Carla Broschiego, zwanego Farinellim (tylko 4 spektakle)

Imeneo/Imeneo in Atene – dramma per musica w trzech aktach, I wersja Imeneo, libretto Silvio Stampiglia, premiera w Neapolu, 1723 z okazji ślubu księcia Montemiletto, z udziałem Carla Broschiego, zwanego Farinellim, w roli Tirinta; II wersja Imeneo in Atene, premiera w Teatro San Samuele w Wenecji, 20 września 1726

Issipile – dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metasatasio, premiera w Palazzo Rucellai w Rzymie, karnawał 1733

Lucio Papirio, dittatore – dramma per musica w trzech aktach, libretto Antonio Salvi (Giovanni Boldini?), opracowane przez Domenica Lalli, premiera w Teatro di San Cassiano w Wenecji, karnawał 1737

Meride e Selinunte – dramma per musica w trzech aktach, libretto Apostolo Zeno, premiera w Teatro San Giovanni Grisostomo w Wenecji, karnawał 1727

Mitridate – dramma per musica w trzech aktach, I wersja: libretto Filippo Vanstryp, premiera w Teatro Capranica, 7 stycznia 1730; II wersja libretto Gavardo de Gavardo według dramatu „Mithridates” Colleya Cibbera, premiera w Opera of the Nobility w Londynie, 24 stycznia 1736, z udziałem Carla Broschiego, zwanego Farinellim, w roli Siface i Senesina.

Le nozze d’Ercole e d’Hebe – serenata, premiera w Palazzo Pignatelli w Neapolu, 1739, wznowiona w Wenecji 1744

Nuovo aurea e culta eta dell’onore – serenata, premiera w Palazzo del Marchese di Fontes w Lukce, 1713

Gli orti Esperidi – serenata, libretto Pietro Metasatasio (wówczas 23-letni, to jedno z jego pierwszych librett), wykonana w Palazzo Reale w Neapolu, 28 sierpnia 1721 z udziałem Marianny Bulgarelli, zwanej La Romanina, jako Wenus

Partenope – premiera w Neapolu, 1742

Polifemo – melodramma w trzech aktach, libretto Paolo Antonio Rolli, premiera w King’s Theatre w londynie, 1 lutego 1735

Poro – dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metasatasio (według Alessandro nell’Indie), premiera w Teatro Regio w Turynie, karnawał 1731, z dekoracjami Alessandra Mauri, z udziałem Carla Broschiego, zwanego Farinellim, w roli tytułowej i Faustiny Bordoni w roli Cleofide

Rosbale – dramma per musica w trzech aktach, libretto według „Eumene” Carla Nicola  Stampy, premiera w Teatro San Giovanni Grisostomo w Wenecji, jesień 1737

Semiramide, regina dell’Assiria – dramma per musica w trzech aktach, libretto Francesco Silviani według „Nino” Ippolita Zanellego, premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, 19 maja 1724, z udziałem Carla Broschiego, zwanego Farinellim, w roli Nino

La Semiramide riconosciuta – dramma per musica w trzech aktach, I wersja: libretto Pietro Metastasio, poprawione przez Domenica Lalli, premiera w Teatro San Giovanni Grisostomo w Wenecji, karnawał 1729; II wersja: libretto Pietro Metastasio, poprawione przez D. La Vista, premiera w Teatro San Carlo w Neapolu, 20 stycznia 1739

Serenata a tre – serenata trzyczęściowa (Deianira, Iole, Ercole), wykonana w Neapolu w 1712

Siface, re di Numidia – dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio według „La forza della Virtu” Domenica Davida, premiera w Teatro Ducale w Mediolanie, 26 grudnia 1725, powtórzona następnie w Teatro San Giovanni Grisostomo w Wenecji, 1726; II wersja z librettem poprawionym przez Filippo Vanstrypa, premiera w Teatro Capranica w Rzymie, 7 lutego 1730, z udziałem Gaetana Majorano, zwanego Caffarellim

Siroe, re di Persia – dramma per musica w trzech aktach, libretto Pietro Metastasio, premiera w Teatro Aliberti delle Dame w Rzymie, 11 lutego 1727

Statira – dramma per musica w trzech aktach, libretto Francesco Silvani, premiera w Teatro San Giovanni Grisostomo w Wenecji, karnawał 1742

Tamerlano – dramma per musica w trzech aktach, libretto Agostino Piovene, premiera w Teatro Regio w Turynie, karnawał 1730, z dekoracjami Pietra Righini, z udziałem Faustiny Bordoni w roli Asterii

Temistocle – dramma per musica w trzech aktach, libretto Apostolo Zeno, premiera w Hoftheater w Wiedniu, 1 października 1718 z okazji urodzin cesarza Karola VI

Temistocle – libretto Pietro Metastasio według Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 22 lutego 1743

Tiridate – dramma per musica w trzech aktach, libretto według „Zenobii” Pietra Metastasio, premiera w Teatro San Carlo w Neapolu, 19 grudnia 1740

Il trionfo del valore – commedia per musica, libretto A. Palomba, premiera w Teatro Nuovo w Neapolu, zima 1741, współpraca G. Signorile, A Palella i G. Paolo

Il trionfo di Camilla – dramma per musica w trzech aktach, libretto Silvio Stampiglia, I wersja: premiera w Teatro San Carlo w Neapolu, 20 stycznia 1740, z udziałem Senesina (pożegnanie ze sceną); II wersja libretto G. Lorenzi według Silvia Stampiglii, wystawione Barcelonie, 1755; III wersja: libretto jak wersja II, wystawione w Teatro San Carlo w Neapolu, 30 maja 1760 (bez powodzenia)

La verita nell’inganno – dramma per musica w trzech aktach, libretto Francesco Silviani, premiera w Teatro Ducale w Mediolanie, karnawał 1726

 

Aci, Galatea i Polifemo, czyli Haendel w szkole

Georg Friedrich Haendel, Aci, Galatea e Polifemo, HWV 72

V Festiwal oper Barokowych Dramma per Musica – 14-15 września 2019,
Mała Warszawa w Warszawie

Kierownictwo muzyczne – Krzysztof Garstka
Reżyseria, scenografia i reżyseria multimedialna – Bożena Bujnicka
Multimedia – Piotr Majewski, Kamil Krępski

Wystąpili:
Galatea – Magdalena Pluta
Aci – Dagmara Barna
Polifemo – Łukasz Konieczny
Gradus ed Parnassum, dyr. Krzysztof Garstka

 Serenata Aci, Galatea e Polifemo z 1708 roku jest wczesnym dziełem Haendla, powstałym podczas jego podróży do Włoch. Temat tak przypadł kompozytorowi do gustu, że dziesięć lat później stworzył nową wersję dzieła, komponując operę pastoralną Acis and Galatea z librettem w języku angielskim, i to w kilku wersjach – od jedno- do trzyaktowej. Występują w niej epizodycznie dodatkowe postaci, jednak wersja wcześniejsza przewidziana jest na trzy głosy i stąd jej nazwa – serenata a tre.

Tematem serenaty jest miłość pasterza Akisa i nimfy Galatei brutalnie przerwana przez zakochanego w bogince cyklopa Polifema, który nie mogąc jej zdobyć, zabija Akisa. Dzięki mocom nimfy i przychylności bogów Akis zostaje zamieniony w strumień i wraz z Galateą podąża ku morzu, zaś brutalny morderca pozostaje sam ze swoim niespełnionym uczuciem.

Sztafaż mitologiczny był oczywiście tylko przykrywką tematu stricte miłosnego: miłość odwzajemniona, miłość nieszczęśliwa, zazdrość, przemoc – to przecież tematy ponadczasowe. Każda epoka może je realizować po swojemu, akcentując to, co jest widzom najbliższe. Najwyraźniej reżyserka spektaklu Bożena Bujnicka – sama utalentowana solistka operowa – uznała, że w naszej epoce dominuje przemoc i zainscenizowaną przez siebie serenatę poświęciła głównie temu tematowi.

W przygotowanej na festiwalu premierze serenatę podzielono na dwie części. Sytuacja sceniczna została przetransponowana w obecną rzeczywistość, a miejscem, gdzie rozgrywa się akcja spektaklu jest współczesna szkoła. Akis i Galatea to dzisiejsze nastolatki, a brutalnym Polifemem jest… nauczyciel matematyki (czyżby jakiś uraz?). Polifem molestuje Galateę, dręczy i upokarza niepokorną uczennicę, w końcu ja gwałci. Bezwolny Akis asystuje temu w sposób dość bezradny –  zdecydowanie mocnym charakterem jest dziewczyna. Jednak to w końcu Akis ginie z reki Polifema, Galatea rozpacza, Polifemowi zbrodnia uchodzi płazem. Nie ma happy endu, świat toczy się dalej, przemoc – i ta szkolna, i domowa, i uliczna – ma się dobrze.

Nie mam nic przeciw realizowaniu oper – niezależnie od treści libretta – we współczesnych dekoracjach. Wręcz przeciwnie, uważam, że mamy prawo do używania estetyki dzisiejszej, jeśli tylko dzięki niej odnajdziemy na nowo emocje, które chce nam przekazać muzyka. Dlatego nie przyłączę się do chóru krytyków, którzy uważają umieszczenie akcji serenaty we współczesnych dekoracjach za profanację sztuki. Co prawda razi mnie nieco zbytnia dosłowność użytego sztafażu. Zdecydowanie wolę, kiedy nad przebiegiem akcji reżyser buduje piętra znaczeń, wychodząc poza płaski realizm. Tak jak to się na przykład działo w niedawnej inscenizacji opery Haendla Il pastor fido na festiwalu All’Improvviso w Gliwicach. Nota bene tam też mieliśmy arkadyjskich pasterzy i nimfy…

Moje zastrzeżenia dotyczą realizacji muzycznej spektaklu. Rok temu w niemal takiej samej obsadzie przedstawiono serenatę w wersji koncertowej Od tego czasu, niestety, niewiele się zmieniło. a właściwie nastąpiła jedna zmiana – zdecydowanie na lepsze. Mam tu na myśli Łukasza Koniecznego w roli Polifema. Był gwiazdą tego spektaklu i jego najmocniejszym punktem, a akurat partia Polifema w tym utworze uważana jest za bardzo trudną.

W roli zakochanych znów wystąpiły Magdalena Pluta jako Galatea i Dagmara Barna jako Akis. Tu mogłabym powtórzyć wszystkie ubiegłoroczne zastrzeżenia. Magdalena Pluta co prawda miała przynajmniej okazję do popisów aktorskich, choć ich repertuar był dość ograniczony. Natomiast jej nieco chropawy głos bardzo dobrze współgrał z charakterem wykreowanej postaci – współczesnej dziewczyny  w ciężkich butach i podartych rajstopach, z niebieskimi włosami, odważnej i energicznej, wyraźnie „walczącej”. Dagmara Barna ze swoim lirycznym sopranem wypadła blado – jej Akis wydaje się wyłącznie przedmiotem, nie podmiotem zdarzeń.  Warta wspomnienia jest jednak scena śmierci Akisa – tę liryczną, rozdzierającą arię Dagmara Barna wykonała przejmująco.

Nie porwała mnie również gra zespołu – miałam nieodparte wrażenie, że muzykom brakuje precyzji, a linia melodyczna i współpraca z solistami miejscami się nieco „rozjeżdża”. Składam to jednak na karb faktu, że mogłam uczestniczyć tylko w próbie generalnej. być może do premiery 14 i 15 września udało się dopracować brzmienie i było lepiej.

Druga od lewej Magdalena Pluta, dalej Dagmara Barna i Łukasz Konieczny; fot. IR

Niezbyt to ładnie cytować siebie, ale refleksja, jaką miałam po koncercie w ubiegłym roku wciąż pozostaje aktualna: „mały” Haendel jest równie wymagający, co wielki, a jego dzieła pozornie małego kalibru stawiają przed wykonawcami równie wysokie wymagania, co wielogodzinne opery. Cóż – swego czasu w jego teatrze grali najlepsi muzycy i śpiewały głosy najlepsze na świecie. I tak też powinno być dzisiaj.

 

 

Małe, a wymagające, czyli serenata niezbyt koncertowa

George Friedrich Haendel, Aci, Galatea e Polifemo, HWV 72
IV Festiwal Oper Barokowych Dramma per Musica,
10 września 2019
Studio Koncertowe Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego

Wystąpili:
Galatea – Magdalena Pluta
Aci – Dagmara Barna
Polifemo – Patryk Rymanowski
Gradus ed Parnassum pod dyr. Krzysztofa Garstki

Serenata Acis, Galatea i Polifemo to wczesne dzieło Haendla z 1708 roku. Istnieje inna wersja opery pastoralnej pod prawie tym samym tytułem: Acis i Galatea HWV 49 z 1718 roku z librettem w języku angielskim i w kilku wersjach (od jednego do trzech aktów). Całkiem niedawno – w styczniu tego roku – ten właśnie utwór przedstawiony został w katowickim NOSPR przez Gabrieli Consort & Pleyers pod batutą Paula McCreesha.

Treść serenaty Aci, Galatea e Polifemo jest oparta na „Metamorfozach” Owidiusza – szczęśliwe uczucie pomiędzy nimfa Galateą i pasterzem Akisem zostaje gwałtownie skonfrontowane z adoracją, jaka spotyka nimfę ze strony Polifema. Olbrzym nie przyjmuje odmowy i zraniony obojętnością wybranki zabija jej kochanka. Zrozpaczona Galatea zamienia Akisa w strumień, unieśmiertelniając w ten sposób obiekt swojej miłości. W późniejszej, „angielskiej” serenacie występuje kilka postaci dodatkowych, wersja włoska, której słuchaliśmy wczoraj, 10 września, w Studio Koncertowym im. W. Lutosławskiego, w ramach IV edycji Festiwalu Oper Barokowych Dramma per Musica, jest rozpisana tylko na trzy głosy głównych bohaterów dramatu. Akisa śpiewała wczoraj Dagmara Barna, Galateę – Magdalena Pluta, Polifema zaś – Patryk Rymanowski. Grała orkiestra Gradus ad Parnassum pod wodzą Krzysztofa Garstki, dyrygującego od klawesynu.

Orkiestra grała w dość rozszerzonym składzie i spisywała się całkiem nieźle. Nie można tego niestety powiedzieć o solistach. Dagmarę Barnę słyszałam już kilkakrotnie i napisałam na jej temat wiele dobrego (np. po spektaklach Orlanda Ariodantego). Była zdecydowanym filarem tego koncertu, choć ze swoim delikatnym sopranem jest raczej predestynowana do arii lirycznych – i te wypadły najlepiej.

Z kolei Magdalena Pluta ma głos silny i wyrazisty, jednak jeszcze zdecydowanie surowy, a Patryk Rymanowski był chyba głosowo niedysponowany (chrypka?).

W czerwonym ubranku Patryk Rymanowski, dalej w prawo Krzysztof Garstka, Magdalena Pluta i Dagmara Barna; fot. IR

Po raz kolejny przekonaliśmy, że „mały” Haendel jest równie wymagający, co wielki, a jego dzieła pozornie małego kalibru stawiają przed wykonawcami równie wysokie wymagania, co wielogodzinne opery. Cóż – swego czasu w jego teatrze śpiewały głosy najlepsze na świecie. I tak też powinno być dzisiaj.