Archiwa tagu: oratorium

Susanna

Susanna HWV 66

oratorium w trzech aktach
muzyka Georg Friedrich Haendel
libretto Newburgh Hamilton na podstawie biblijne Księgi Daniela (rozdz. XIII)

Premierowa obsada
Susanna (sopran) – Giulia Frasi
Joakim (alt) – Caterina Galli
Chelsiasz (bas) – Thomas Reinhold
Daniel (sopran)
Pierwszy Starzec (tenor) – Thomas Lowe
Drugi Starzec (bas) Thomas Reinhold
Sędzia (bas)
Chór Izraelitów, Chór Babilończyków

Akt I

Izraelici lamentują nad swoją niedolą. Zuzanna i jej małżonek Joakim opiewają swoje małżeńskie szczęście. Joakim musi wyjechać, czule żegna żonę. Dwaj Starcy, członkowie Rady Mędrców, którzy mieszkają w domu Joakima, zafascynowani są Zuzanna i chcą ją posiąść podczas nieobecności męża.

Akt II

Joakim tęskni za swoja małżonką. Zuzanna, zmęczona upałem, szuka ulgi, kąpiąc się w sadzawce. Mędrcy podglądają ją i usiłują namówić do uległości. Zuzanna odmawia. Wówczas oskarżają ją o cudzołóstwo przed społecznością Izraelitów i żądają sądu nad kobietą. Joakim otrzymuje list z wiadomością o losie Zuzanny i wraca do domu.

Akt III

Zuzanna zostaje uznana winną i skazana na śmierć. Pierwszy Starzec udaje, że jest tym zasmucony. Młody prorok Daniel prosi o możliwość przesłuchania obu mędrców. Starcy składają sprzeczne zeznania, Daniel ujawnia ich kłamstwa. Za fałszywe oskarżenia obaj zostają skazani na śmierć. Zuzanna łączy się z małżonkiem, cała społeczność wychwala jej cnotę.

Wykonania

Relacje

Opery i oratoria Vivaldiego

L’Adelaide RV 695– libretto Antonio Salvi, wystawiona w Teatro Filarmonico w Weronie,  karnawał 1735, wznowiony w Grazu, karnawał 1739

Alessandro nell’Indie – libretto Pietro Matastasio, wystawiona w Ferrarze, karnawał 1737, zaginiona, prawdopodobnie aranżacja Alessandro nell’Indie Hassego

Alvida, reine des Goths RV 696 – libretto G.C. Corradi, wystawiona w teatrze hrabiego Franza Antona von Sporka w Pradze, wiosna 1731, zaginiona

Andomeda liberata – serenata veneziana, prawdopodobnie pasticcio (Vivaldi: aria Sovvente il sole;  Giovanni Porta: aria Andomedy; Tomaso Albioni: Aria Perseusza i duet Andromedy i Perseusza, Nicola Porpora: aria Melissa, chóry i sinfonia; Antonio Biffi: aria Daliso), rękopis datowany 18 września 1726, premiera latem lub jesienią 1726 podczas koncertu na cześć kardynała Pietra Ottoboniego

Agrippo in Bavaria RV 697 – opera w trzech aktach, libretto Domenico Lalli, premiera w teatrze hrabiego Franza Antona von Sporka w Pradze, jesień 1730, prawdopodobnie pod kierunkiem Vivaldiego

Aristide – dramma eroico-comico, libretto Carlo Goldoni pod pseudonimem Carlindo Grollo, wystawiona w Taeatro San Samuele w Wenecji, jesień 1735, zaginiona

Armida al Campo d’Egitto  RV 699 – dramma per musica w trzech aktach, libretto Giovanni Palazzi, premiera w Teatro San Moise w Wenecji, 15 luty 1718, wznowiona w Mantui, kwiecień i maj 1718, następnie w Teatro San Moise w Wenecji, 15 lutego 1719, później w Vicenzy jako Gl’inganni per vendetta, 1720, i w Rawennie, 1726, w końcu wznowiona jako pasticcio (z udziałem m.in. Leonarda Leo) w Teatro San Marghetita w Wenecji, karnawał 1731

Arsilda, regina di Ponto RV 700 – opera w trzech aktach, dedykowana hrabiemu Giacomo Brivio,  libretto Antonio Vivaldi – zatwierdzone 18 października 1716, premiera w Teatro San Angelo w Wenecji, 27 października 1716

Artabano, re di Parti – libretto Antonio Marchi, premiera w Teatro San Moise w Wenecji, karnawał 1718, wznowiona w Mantui, karnawał 1725, wczesniej wystawiona jako La Constnaza trionfante dell’amore e dell’Odio

Atenaide RV 702

Bajazet RV 703 – pasticcio (Vivaldi: arie Bajazeta, Asterii i Idaspe; Hasse: dwie arie Siroe; Geminiano Giacomelli; dwie arie; Riccardo Broschi: aria Idaspe), libretto Agostino Piovene (jako Tamerlano), premiera w Teatro Filarmonico w Weronie, karnawał 1735

La bottega da cafe – premiera w Teatro di S. Samuele, karnawał 1736

La Candace ossia li veri amici RV 704 – libretto Francesco Salvani i Domenico Lalli, premiera w teatrze arcyksięcia w Mediolanie, karnawał 1720, zachowało się 11 arii i kwartet

Catone in Utica RV 705 – opera w trzech aktach, libretto Pietro Matastasio, premiera w Teatro Filarmonico w Weronie, 26 marca 1737, prawdopodobnie prowadzona przez Vivaldiego

La Constnaza trionfante dell’amore e dell’Odio RV 706 – libretto Antonio Marchi, premiera w Teatro San Moise w Wenecji, 18 stycznia 1716, wznowione w monachium w 1718 i w Teatro dei Formagliari w Bolonii w 1742, zmieniona wersja pod nazwą Artabano, re di Parti, 1718, kolejna wersja jako L’Odio vinto della Constanza, wystawiona przez Galeazziego w teatrze Sant’Angelo w Wenecji, 1731, następnie jako Doriclea wystawiona w Pradze, 1732, arie Artabano użyte w intermezzo Dorimena e Tuberone, 1719

Cunegonda RV 707 – pasticcio, libretto Agostino Piovene, premiera w teatro Sant’Angelo w Wenecji, 29 stycznia 1726, zaginione

Demetrio – premiera w Ferrarze, karnawał 1737, zaginiona, prawdopodobnie aranżacja Demetria Hassego

Doriclea RV 708 – libretto Antonio Marchi, premiera w teatrze hrabiego Franza Antona von Sporka w Pradze, wiosna 1732, wcześniej jako La Constnaza trionfante dell’amore e dell’odio

Dorilla in tempe RV 709– melodramma eroica pastorale, libretto Antonio Maria Lucchini, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, 9 listopada 1726, pierwszy występ Anny Girò w operze Vivaldiego, wznowiona w Teatro Santa Margherita, 1728, następnie w teatrze hrabiego Franza Antona von Sporka w Pradze, 1732, a także w Sant’Angelo w Wenecji, 1734 (wersja zawiera – Hasse: dwie arie; Giacomelli: dwie arie; Leo: aria; i in.)

Ercole sul Termodonte RV 710 – opera, libretto Giacomo Francesco Bussani, premiera w Teatro Capranica w Rzymie, 23 stycznia 1723, prowadzona przez Vivaldiego

Ernelinda – pasticcio, premiera w Teatro San Cassiano, zaginiona (arie: Vivaldi, Gasparini, Galuppi)

Il Farnace

La Fede tradita e vendicata RV 712 – libretto Francesco Silviani, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, 16 lutego 1726, zaginiona, wznowiona w 1750 jako Ernelinda

Feraspe RV 713 – libretto Francesco Silviani, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, 7 listopada 1739, zaginiona

La fida ninfa RV 714 – opera w trzech aktach, libretto Scipione Maffei, premiera na inauguracje Teatro Filarmonico w Weronie, 6 stycznia 1732, scenografia Francesco Galli Bibiena, choreografia Andrea Cattani, wznowiona w Wiedniu, 1737 jako Il giorno felice

Filippo, re di Macedonia RV 715 – pasticcio w trzech aktach (Vivaldi – akt III, Giuseppe Boniventi – akt I i II), libretto Domenico Lalli, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, 27 grudnia 1729, zaginione

Le gare del dovere RV 688 – serenata w dwóch aktach, libretto Antonio Vivaldi (dedykowane Elenie Minotti Querini), premiera w Rovigo, 1708, zaginiona

La gare della giustizia e della pace RV 689 – serenata, ułożona na święto cesarza Karola VI, 1720, zaginiona

Ginevra, principessa di Scozia RV 716 – libretto Antonio Salvi, premiera w Teatro della Pergola we Florencji, 17 stycznia 1736, zaginiona

Il giorno felice – patrz: La fida ninfa

Il Giustinio RV 717 – dramma per musica w trzech aktach, libretto Nicolò Beregan zmodyfikowany przez Pariatiego, premiera w Teatro Capranica w Rzymie, karnawał 1724

Gloria e Imeneo RV 687 – serenata na upamiętnienie ślubu Ludwika XV i Marii Leszczyńskiej, premiera w ogrodach ambasadora w Wenecji, wrzesień 1725

Griselda RV 718 – dramma per musica, libretto Apostolo Zeno/Carlo Goldoni, premiera w Teatro Samuele w Wenecji, 18 maja 1735

L’incoronazione di Dario RV 719 – dramma per musica, libretto Adriano Morselli, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, 23 stycznia 1717

Gl’inganni per vendetta RV 720 – libretto Domenico Lalli, premiera w Teatro delle Grazie w Vicenzy, jesień 1720, wznowienie d’Armida al campo d’Egitto, zaginiona

L’inganno tronfante in amore RV 721 – pasticcio, libretto Matteo Noris, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, jesień 1725, zaginione

Ipermestra RV 722 – libretto Antonio Salvi, premiera w Teatro della Pergola we Florencji, 25 stycznia 1727, zaginiona

Juditha triumphans

Mio cor povero cor RV 690

Mitridate

Il Mopso RV 691

Montezuma RV 723

Nerone fatto cesare RV 724

L’odio vinto della Constanza

L’Olimpiade RV 725

L’Oracolo in Messenia RV 726

Orlando – wersja z 1714 roku

Orlando finto pazzo RV 727

Orlando furioso RV 728

Ottone in villa RV 729

Questa Eurilla gentil RV 692

Partenope

Rosilena ed Oronta RV 730

Rosimira fedele RV 731

Scanderberg RV 732

Semiramide RV 733

La Senna festeggiante RV 693

Serenata

Serenata a tre RV 690

La Silva RV 734

Ssiroe, Re di Persia

Tamrlano RV 703

Il Teuzzone RV 736

Tieteberga RV 737

Il tigrane RV 740

La Triannia castigata

Tito Manilio TV 738

L’unione della pace e di mare RV 694

La verita in Cimento RV 739

Il vinto trionfante del vincitore

La virtu trionfante dell’amore e dell’obio ovvero ol tigrane

 

 

Opery i oratoria Haendla

Aci, Galatea e Polifemo 

Acis and Galatea 

Admeto, Rè di Tessaglia

Agrippina 

Alceste

Alcina 

Alessandro

Alessandro Severo

Alexander’s Feast

Almira

Amadigi di Gaula

Arbace 

Arianna in Creta

Ariodante 

Arminio 

Atalanta

Belshazzar –  oratorium w trzech aktach, libretto Charles Jennes,  premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 27 marca 1745

Berenice, Regina d’Egitto

Caio Fabriccio – pasticcio, libretto Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 4 listopada 1733

Catone – pasticcio, libretto Pietro Metastasio, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 4 listopada 1732

Comus 

Daphne

Deidamia

Didone abbandonata – pasticcio, libretto Pietro Metastasio, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 13 kwietnia 1737

L’Elpidia overo rivali generosi – pasticcio, libretto Nicola Haym według Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 11 maja 1725

Esther – oratorium w sześciu scenach, libretto John Arbuthnot i Alexander Pope według biblijnej Księgi Estery i sztuki Jeana Racine’a, premiera w Cannons, 1718

Ezio 

Faramondo

Flavio, Rè di Longobardi

Floridante

Florindo – zaginione, opera w trzech aktach, libretto Heinrich Hinsch, premiera w Theater am Gänsemarkt w Hamburgu, styczeń 1708 (także Daphne lub Florindo und Daphne)

Germanico – zaginione, odnalezione w 2007 w bibliotece konserwatorium Luigi Cherubini we Florencji, premiera w Wenecji, 1706 (?)

Giove in Argo – pasticcio w trzech aktach, libretto Antonio Maria Lucchini, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 1 maja 1739

Giulio Cesare in Egitto

Giustinio – dramma per musica w trzech aktach, libretto Nicolò Beregani i Pietro Pariati, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 16 lutego 1737

Hercules 

Imeneo – dramma per musica w trzech aktach, libretto według Silvia Stampiglii, premiera w Royal Theatre Lincoln’s Inn Fields w Londynie, 22 listopada 1740

Israel in Egypt

Jephtha

Judas Maccabaeus

Lotario – dramma per musica w trzech aktach, libretto Giacomo Rossi według Antonia Salviego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 2 grudnia 1729

Lucio Papiro dittatore – pasticcio, libretto według Apostolo Zeno i C.I. frugoni, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 23 maja 1732

Lucio vero – pasticcio w trzech aktach, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 14 listopada 1745 („Middlesex” opera company)

Muzio Scevola

Nero – zaginione, opera w trzech aktach, libretto Friedrich Christian Feustking, premiera w Theater am Gänsemarkt w Hamburgu, 25 luty 1705

Oreste – pasticcio w trzech aktach, libretto Giangualberto Barlocci, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 18 listopada 1734

Orlando – dramma per musica w trzech aktach, libretto według „Orlando ovvero la Gelosia Pazzia” Carla Sigismona Capecego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 27 stycznia 1733

Ormisda – pasticcio, libretto Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 4 kwietnia 1730

Ottone, Rè di Germania

In Parnasso in festa per gli sponsali di Teti e Peleo– serenata w trzech częściach, libretto giacomo Rossi (?), premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 13 marca 1734, z okazji ślubu księżniczki Anny, córki króla Jerzego II, z księciem Wilhelmem IV d’Orange-Nassau

Partenope – dramma per musica w trzech aktach, libretto według Silvia Stampiglii, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 24 lutego 1730

Il pastor fido

Poro, Rè dell’Indie – dramma per musica w trzech aktach, libretto Antonio Salvi według „Alessandro nell’Indie” Pietra Metastasia, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 2 lutego 1731

Radamisto

Riccardo Primo, Rè d’Inghilterra – dramma per musica w trzech aktach, libretto Paolo Antonio Rolli według „Isacio tiranno” Francesca Brianiego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 11 listopada 1727

Rinaldo

Rodelinda, Regina de’Longobardi

Rodrigo

Saul 

Samson

Scipione albo Publio Cornelio Scipione – dramma per musica w trzech aktach, libretto Paolo Antonio Rolli według Antonia Salviego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 12 marca 1726

Semele – dramat muzyczny (oratorium) w trzech aktach, libretto william congreve według „Metamorfoz” Owidiusza, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 10 lutego 1744

Semiramide riconosciuta – pasticcio, libretto Pietro Metastasio, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 30 października 1733

Serse – dramma per musica w trzech aktach, libretto według Niccolò Minata i Silvia Stamipigliego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 15 kwietnia 1738

Lucio Cornelio Silla – dramma per musica w trzech aktach, libretto Giacomo Rossi, premiera w Burlington House (Queen’s Theatre ?) w Londynie, czerwiec 1713

Siroe, Rè di Persia – dramma per musica w trzech aktach, libretto Nicola Francesco Haym według Pietra Metastasia, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 17 lutego 1728

Sosarme, Rè di Media – dramma per musica w trzech aktach, libretto według „Dionisio, Re di Portogallo” Antonia Salvego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 15 lutego 1732

Susanna 

Tamerlano 

Teseo – dramma tragico w pięciu aktach, libretto Nicola Francesco Haym według Philippe’a Quinault, premiera w Queen’s Theatre na Haymarket w Londynie, 10 stycznia 1713

Theodora – oratorium w trzech aktach, libretto Thomas Morell według Roberta Boyle’a, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 16 marca 1750

Tito imperatore – libretto według „Berenice” Jeana Racine’a, skomponowane w październiku i listopadzie 1731 (tylko sceny I i III z I aktu – włączone do Ezio)

Tolomeo, Rè d’Egitto 

Il trionfo del Tempo e del Disinganno

Venceslao – pasticcio, libretto Paolo Rossi według Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 11 (12?) stycznia 1731 (Gerg Friedrich Haendel, Leonardo Vinci, Johann Adolph Hasse, Nicola Porpora)

 

Opery

Achille in Sciro Johann Adolf Hasse

Aci, Galatea e Polifemo Georg Friedrich Haendel

Acis and Galatea Georg Friedrich Haendel

Admeto, Rè di Tessaglia Georg Friedrich Haendel

Adriano in Siria Giovanni Battista Pergolesi

Agrippina Georg Friedrich Haendel

Alceste Georg Friedrich Haendel

Alcina Georg Friedrich Haendel

Alessandro Georg Friedrich Haendel

Alessandro Severo Georg Friedrich Haendel

Alexander’s Fest Georg Friedrich Haendel

Almira Georg Friedrich Haendel

Amadigi di Gaula Georg Friedrich Haendel

Antigono Johann Adolf Hasse

Arbace Georg Friedrich Haendel, Leonardo Vinci, Johann Adolph Hasse

Arianna Claudio Monteverdi

Arianna in Creta Georg Friedrich Haendel

Ariodante Georg Friedrich Haendel

Armide Jean Baptiste Lully

Arminio Georg Friedrich Haendel

Atalanta Georg Friedrich Haendel

Attlio Regolo Johann Adof Hasse

Il ballo delle Ingrate Claudio Monteverdi

Berenice, Regina d’Egitto Georg Friedrich Haendel

Caio Fabrizio Johann Adolf Hasse

Castor et Pollux Jean-Philippe Rameau

Il combattimento di Tancredi e Clorinda Claudio Monteverdi

The Comical History of Don Qiochote Purcell Henry

Comus Georg Friedrich Haendel

Daphne Georg Friedrich Haendel

Deidamia Georg Friedrich Haendel

Dido and Aeneas Purcell Henry

Ezio Georg Friedrich Haendel

The Fairy Queen Purcell Henry

Faramondo Georg Friedrich Haendel

Farnace Antonio Vivaldi

Il Flaminio Giovanni Battista Pergolesi

Flavio, Re de’Longobardi Georg Friedrich Haendel

Il Floridante Georg Friedrich Haendel

Lo frate’nnamorato Giovanni Battista Pergolesi

Germanico in Germania Nicola Porpora

Gismondo, Re di Polonia Leonardo Vinci

Giulio Cesare in Egitto Georg Friedrich Haendel

Hercules Georg Friedrich Haendel

Hippolyte et Aricie Jean Philippe Rameau

L’incoronazione di Poppea Claudio Monteverdi

Israel in Egypt Friedrich Georg Haendel

Jephtha Georg Friedrich Haendel

Judas Maccabaeus Georg Friedrich Haendel

Juditha triumphans Antono Vivaldi

Livietta e Tracollo Giovanni Battista Pergolesi

Marc’Antonio e Cleopatra Johann Adolf Hasse

Muzio Sevola Georg Friedrich Haendel

Naïs Jean-Philippe Rameau

L’Olimpiade Giovanni Battista Pergolesi

L’Orfeo Claudio Monteverdi

Ottone, Re di Germania Georg Friedrich Haendel

Il pastor fido Georg Friedrich Haendel

Platée Jean-Philippe Rameau

Il prigioner superbo Giovanni Battista Pergolesi

Radamisto Georg Friedrich Haendel

Rinaldo Georg Friedrich Haendel

Il ritorno d’Ulisse in patria Claudio Monteverdi

Rodelinda, Regina de’Longobardi Georg Friedrich Haendel

Rodrigo Georg Friedrich Haendel

Salustia Giovanni Battista Pergolesi

San Casimiro, Re di Polonia Alessandro Scarlattti

Saul Geor Friedrich Haendel

Semiramide riconosciuta Leonardo Vinci

Il Sant’Alessio Landi Stefano

La serva padrona Giovanni Battista Pergolesi

Samson Georg Friedrich Haendel

San Casimiro Rè di Polonia Alessandro Scarlatti

Sigismodo Gioachino Rossini

Susanna Georg Friedrich Haendel

Tamerlano Georg Friedrich Haendel

The Tempest Purcell Henry

Tirsi e Clori Claudio Monteverdi

Tolomeo ed Alessandro Domenico Scarlatti

Tolomeo, Rè di Egitto Georg Friedrich Haendel

Il trionfo del Tempo e del Disinganno Georg Friedrich Haendel

Il Venceslao Antonio Caldara

Scarlatti Alessandro Pietro Gaspare 

Alessandro_ScarlattiUr. 2 maja1660 w Palermo

Zm. 24 października 1725 w Neapolu

Włoski kompozytor okresu baroku

 

Urodził się w rodzinie „muzycznej”, wśród jego rodzeństwa byli śpiewacy i skrzypek. Jako 12-latek wyjechał do Rzymu, gdzie kształcił się muzycznie, stykając z takimi sławami tego czasu jak Giacomo Carissimi, Bernardo Pasquini i Arcangelo Corelli. Od 1678 pracował jako maestro di capella w kościele San Giacomo degli Incurabili, od 1682 w parafii San Girolami della Carità. W 1678 poślubił Antonię Anzalone, z którą miał dziesięcioro dzieci. Jego twórczość operowa przyniosła mu sławę i uznanie. Został mianowany kapelmistrzem królowej Katarzyny Szwedzkiej (1679–1683).

Po powrocie do Neapolu z mianowania wicekróla, markiza del Carpio, objął dyrekcję teatru San Bartolomeo. W latach 1684–1702 skomponował 32 opery (m.in. La Rosmene, 1686, La Teodora Augusta, 1692, Pirro e Demetrio, 1694, Massimo Pupino, 1695, L’Emireno, 1697, Il prigioniero fortunato, 1695, Laodicea e Berenice, 1701) i stał się czołowym przedstawicielem operowej szkoły neapolitańskiej. Równocześnie tworzył też dramaty religijne (La Santa Genuinda, 1694) i oratoria (La Giuditta, 1693, do tekstu kardynała Pamphiliego). Po przeprowadzce do Florencji pracował dla Ferdynanda Medyceusza, następnie otrzymał stanowisko w rzymskiej bazylice Santa Maria Maggiore. Ponieważ opera była wówczas w Rzymie zakazana, pisał muzykę religijną, głównie oratoria (Il Sedecia, 1705, Humanità e Lucifero, 1706). Wystawiał też, jednak bez powodzenia, opery w Wenecji (Mitridate Eupatore i Il trionfo della libertà, 1707). W końcu powrócił do Neapolu, gdzie wystawił 11 nowych oper, m.in. Il Tigrane (1715). Jego ostatnie dzieła zostały wystawione w Rzymie (Marco Attilio Regolo, 1719, La Griselda, 1721).

Zmarł w Neapolu w 1725 roku. Jego syn, Domenico, również kompozytor, z czasem przyćmił sławą ojca.

Opery Alessandra Scarlattiego

Haendel Georg Friedrich

George Frideric Handel (ang.Haendel)
Ur. 23 lutego 1685 w Halle
Zm. 14 kwietnia 1759 w Londynie
Niemiecki kompozytor późnego baroku, pracujący przez ponad 40 lat w Anglii

Urodził się w rodzinie bez tradycji muzycznych, jako syn Georga Händla, cyrulika i chirurga na służbie księcia Sachsen-Weissenfelds. Kształcił się muzycznie dzięki protekcji księcia i na jego życzenie. Gry na organach i klawesynie uczył się u Friedricha Wilhelma Zaucha, muzyka i kompozytora. W 1702 roku został organistą w Halle, jednak w 1704 porzucił to stanowisko i udał się do Hamburga, gdzie podjął pracę w operze jako skrzypek i klawesynista. Zetknął się tam z kompozytorem i dyrektorem opery Reinhardem Kaiserem, który powierzył mu kompozycje pierwszej opery (Almira, 1705 – 20 wystawień).

W 1706 roku wyjechał do Włoch na zaproszenie Ferdynanda Medyceusza, księcia Toskanii. Zetknął się tam z zarówno z wybitnymi mecenasami muzyki (markiz Francesco Maria Ruspoli, kardynał Carlo Colonna, kardynał Benedetto Pamphili), jak i z wybitnymi muzykami włoskimi tego czasu (Arcangelo Corelli, Alessandro i Domenico Scarlatti). We Włoszech powstały dzieła religijne (Dixie Dominus, 1707), oratoryjne (Il trionfo del tempo e del disinganno, 1707, La Resurrezione, 1708), kantatowe (Aci, Galatea e Polifemo, 1708), a w końcu operowe (Rodrigo, 1707, Agrippina, 1709 lub 1710 – 27 wystawień). Włoskie dzieła Haendla święciły triumfy i świadczyły o szybkim przyswojeniu sobie przez kompozytora osiągnięć muzyki włoskiej, a zwłaszcza opery neapolitańskiej, do której nawiązywał zarówno w oratoriach, jak i w operach.

W 1710 Haendel opuścił Włochy i objął posadę dyrektora muzycznego na dworze Jerzego Ludwika, elektora Hanoweru. W 1711 po raz pierwszy przybył do Anglii, gdzie wystawił w Londynie operę Rinaldo (15 wystawień). Zachęcony sukcesem tego dzieła, powrócił do Londynu w 1712 roku i wstąpił na służbę hrabiego Burlington. Powstały kolejne opery: sielanka Il pastor fido oraz Teseo (1713) i Amadigli (1715). W 1713 roku kompozytor wstąpił na służbę królowej Anny Stuart (skomponował dla niej Odę na urodziny królowej Anny), a po jej śmierci stworzył Te Deum dla jej następcy, Jerzego I, dawnego elektora Hanoweru i protektora Haendla. Postała wówczas także Pasja wg Brookesa (1717) i Muzyka na Wodzie (1717)  dedykowana królowi. Od 1717 Haendel pracował dla Jamesa Brydgesa, przyszłego księcia Chandos, i zamieszkał w jego rezydencji w Cannons. Skomponował wówczas cykl 11 hymnów Chandos Anthems, a także maskę pastoralną Acis and Galatea i oratorium Esther (1718).

W 1719 roku powstała Royal Academy of Music – zainicjowane przez szlachtę i popierane przez króla towarzystwo muzyczne finansowane przez subskrypcję. Haendel został jego dyrektorem artystycznym, zaś administratorem mianowano Johna Jacoba Heideggera, pochodzącego ze Szwajcarii impresaria muzycznego. Pierwszą operą skomponowana przez Haendla dla Royal Academy i wystawioną w King’s Theatre był Radamisto, a zadebiutował w niej kastrat Senesino, który był przez wiele lat najwybitniejszym wykonawcą oper kompozytora. W kolejnych latach Haendel zatrudnił m.in. słynne primadonny Franceskę Cuzzoni, a później Faustynę Bordoni – rywalizujące ze sobą i silnie skonfliktowane śpiewaczki. Wystawiono m.in. Floridante, Ottona, Flavię (1722/1723), Juliusza Cezara (1723/1724, Tamerlana, Rodelindę (1725), Alessandra, Scipione (1726), Admeta, Riccarda I (1727), Siroe, Tolomea (1728).

Po śmierci Jerzego I (1727) tron objął jego syn, Jerzy II Hanowerski. W tym roku Haendel przyjął obywatelstwo brytyjskie. W 1729 roku wycofali się subskrybenci, a tzw. druga Akademia zatrudniła znakomitą śpiewaczkę Annę Stradę del Po. Wystawiono Lotaria (1729), Partenope (1730), Poro, Ezio (1731), Sosarme (1732) i w końcu Orlanda (1732/1733). W tym czasie grupa opozycyjnych wobec króla arystokratów pod przewodnictwem księcia Walii Fryderyka Ludwika powołała do życia konkurencyjne przedsięwzięcie pod nazwą Opera of the Nobility, zatrudniające kompozytora Nicola Porporę oraz angażujące wybitnych  śpiewaków, w tym wykradzionego Haendlowi Senesina i legendarnego Farinellego. Haendel, walcząc o słuchaczy, zatrudnił kastrata Carestiniego, skomponował i wystawił – tym razem w Covent Garden – kolejne arcydzieła, m.in.: Arianna in Creta (1734), Ariodante, Alcina (1735), Atalanta (1736), Arminia, Giustinia, Berenice (1737). W kwietniu tego roku kompozytor podupadł na zdrowiu i przeszedł pierwszy atak paraliżu, który leczył w Akwizgranie. W tym czasie nastąpiło bankructwo Opera of the Nobility, a Porpora opuścił Londyn.

Haendel powrócił na scenę King’s Theatre i wystawił Faramonda (1738) oraz Serse (1738), w którym zadebiutował kolejny genialny kastrat, Caffarelli. Ostatnie opery włoskie w dorobku Haendla to Imeneo (1740) i Deidamia (1741). Jednak już wcześniej kompozytor stworzył kilka genialnych oratoriów, m.in. Athelię (1733), Saula i Izrael w Egipcie (1739). W roku 1739 kompozytor wydał Concerti Grossi op. 6. W 1742 roku oratorium Mesjasz odniosło spektakularny sukces w Dublinie i Haendel postanowił zastąpić sezony operowe, sezonami oratoryjnymi. Londyńska publiczność zaczęła bowiem bardziej cenić oratoria w języku angielskim niż włoską operę. Powstały kolejne dzieła: Samson (1743), Semele (1744), Hercules, Belshazzar (1745), Judas Maccabaeus (1747), Solomon, Susanna (1749), Theodora (1750), Jephta (1752), The Triumf of the Time and Truth (1757, rozszerzona wersja młodzieńczego oratorium z 1707, z tekstem w języku angielskim).

W tym czasie pogarszał się stan zdrowia kompozytora i, mimo leczenia oraz operacji, Haendel utracił wzrok. Zmarł w Wielką Sobotę 14.04.1759 roku o ósmej rano, a sześć dni później został pochowany w opactwie Westminsterskim. W jego pogrzebie uczestniczyło 3000 osób.

Opery Georga Friedricha Haendla