Archiwa tagu: oratorium

Hercules

Haendel, Hercules, opera barokowa, oratorium

Hercules HWV 60

Drama per musica (oratorium) w trzech aktach

muzyka Georg Friedrich Haendel
libretto Thomas Broughton według Sofoklesa i Owidiusza

premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 5 stycznia 1745

Premierowa obsada
Hercules (bas) – Henry Reinhold
Dejanira (mezzosopran) – Anastasia Robinson
Iole (sopran) – Elisabeth Dupare „La Fracesina”
Hyllus ( tenor) – John Beard
Lichas (alt) – Susannah Maria Cibber

Akt I

W tessalskim pałacu królewskim Dejanira czeka na powrót Herkulesa z wojny w Ochalii. Lichas, powiernik królowej, modli się za Herkulesa (No longer, Fate), a sama Dejanira tęskni i jest pełna niepokoju (Thew world, when day’s career). Hyllus, syn bohatera, przekazuje słowa wyroczni o zbliżającej się śmierci Herkulesa (Eager to know – I feel, I feel), co porusza Dejanirę (There in myrtle shades). Syn postanawia wyruszyć na poszukiwanie ojca (Where congealed), poddani podziwiają jego przywiązanie (O filial piety). Jednak do zgromadzonych dochodzi nowina o zwycięstwie Herkulesa, co wzbudza radość Dejaniry (Begone, my fears). W triumfalnym marszu nadchodzi Herkules. Razem z bohaterem przybywa jego branka, córka króla Ochalii Iole. Jej uroda wywiera ogromne wrażenie na Hyllasie. Herkulesie postanawia ją uwolnić, jednak to nie umniejsza rozpaczy księżniczki po śmierci ojca (My father!). Hercules obiecuje żonie, że porzuci wojenne przygody i pozostanie przy niej (The god of battle).

Akt II

Iole jest przedmiotem zazdrości Dejaniry (When beauty). Księżniczka czuje się oskarżana niesprawiedliwie i stara się wykazać Dejanirze niebezpieczeństwa zazdrości (Ah, think what ills). Zgromadzeni są zaniepokojeni stanem królowej (Jelousy!). Hyllus zakochał się w Iole (From celestial seat). Dejanira wszczyna kłótnię z Herkulesem, który odrzuca jej oskarżenia, kpiąc z niego (Alcides’s name – Resign thy club) i spalając się w zazdrości (Cease, ruler of the day). W końcu przypomina sobie o koszuli splamionej krwią zabitego przez Herkulesa centaura Nessusa, która według jego słów wznieci na powrót uczucie bohatera do żony. Dejanira wysyła Lichasa z koszulą dla Herkulesa, sama zaś jedna się z Iole (duet: Joys of freedom). Chór cieszy się z pojednania (Love and Hymen).

Akt III

Lichas relacjonuje poddanym straszliwy los Herkulesa, który umiera z reki własnej żony (As the hero stood – O scene of unexapled woe). Hercules kona w męczarniach (O Jove! What land is this!). Dejanirę prześladują furie (Where shall I fly?). Iole rozpacza po śmierci bohatera (My brest with tender pity swells). Według słów kapłana Herkules zasiada na Olimpie, Jowisz zaś nakazuje Hyllasowi poślubić Iole. Ten wyrok oboje przyjmują chętnie (duet: O prince, whose virtues). W finale chór sławi herosa (To him your grateful).

Wykonania

Relacje

Bohater czy terrorysta, czyli Haendlowski „Samson” A.D. 2018

Haendel, Misteria Paschalia, oratorium, Samson

Georg Friedrich Haendel, Samson HWV 57
Festiwal Misteria Paschalia, Centrum Kongresowe ICE, Kraków
1.04.2018

Wykonawcy
Samson (tenor) – James Way
Dalila, żona Samsona (sopran) – Eleanor Dennis
Micah, przyjaciel Samsona (mezzosopran) – Caitlin Hulcup
Manoah, ociec Samsona (bas) – Matthew Brook
Harapha, siłacz (bas) – Vitali Rozynko
Filistynka, służąca Dalili (sopran) – Charlotte Ashley
Izraelitka (sopran) – Fflur Wyn
Izraelita (tenor) – Hugo Hymas
Chór Polskiego Radia
Dunedin Consort
dyr. John Butt

Oratorium Samson to jedno z późnych dzieł Georga Friedricha Haendla. Powstało w tym samym czasie, co słynny Mesjasz, jednak premiera – ze względu na podróż kompozytora do Dublina i wystawienie tam Mesjasza – została odłożona o rok. Tak więc Samsona wystawiono w teatrze w Covent Garden 16 lutego 1743 roku i odniósł on spory sukces. Miał nawet dwukrotnie większą liczbę przedstawień niż Mesjasz.

Na potrzeby tego oratorium librecista Newburgh Hamilton sięgnął do poematu Johna Miltona Samson Agonistes, który z kolei czerpał z wersetów biblijnej Księgi Sędziów. Miltonowski nastrój jest podobno uchwytny zwłaszcza w części pierwszej – którą jednak sam Haendel dość szybko radykalnie skrócił. I nie bez kozery! Jest ona może poetycka, przede wszystkim jednak niewiarygodnie długa i monotonna. Oślepiony i zakuty w kajdany Samson, odwiedzany przez bliskich – przyjaciela Micaha, a potem ojca Manoacha – nieustająco biadoli nad swym losem, rozpamiętując minioną chwałę i jej bolesną utratę (słynna aria Total eclipse! No sun, no moon!).

Dopiero akt drugi – gdy do więzienia Samsona przybywa najpierw jego piękna żona Dalila, potem zaś filistyński siłacz Harpha – ukazuje prawdziwie dramatyczny „pazur” Heandla. Część poświęcona Dalili aż skrzy się od kokieteryjnych recytatywów i lirycznych arii. Ukochana Samsona żałuje swojej zdrady i usiłuje małżonka nie tylko pocieszyć, ale też natchnąć nadzieją i nowym uczuciem. Żarliwe recytatywy, miłosne arie (With plentitive notes and am’rous moan) przeplatane partiami chóru Filistynek (My faith and truth, O Samson, prove) i w końcu dramatyczny duet, podczas którego bohater odrzuca jej miłość (Traitor to love! I’ll sue no more) – to wyjątkowo piękne partie oratorium, godne najlepszych Haendlowskich miłosnych dramatów. Przeciwwagę dla tej części stanowi z kolei partia, gdy więzienie Samsona odwiedza Filistyński siłacz Harpha, któremu kompozytor nadał cechy lżejsze, niemal groteskowe, przypominające nieco Polifema ze słynnej serenaty Acis i Galatea (Honour and arms scorn such a foe). Finał aktu stanowi swoista „bitwa na bogów” – chór Filistynów chwali Dragona, Izraelici zaś – Jahwe (Fix’d in his everlasting seat).

I w końcu część ostatnia, najkrótsza i najbardziej dramatyczna – Samson postanawia zginąć, grzebiąc przy tym swych wrogów. Jak celnie napisał w programie John Butt – biblijny Samson był jakby pierwszym terrorystą-samobójcą (i to w Gazie!). O losie Samsona dowiadujemy się z drugiej ręki, od posłańca, który opowiada o całym zdarzeniu przyjacielowi i ojcu bohatera, jednak już wcześniej muzyka niezwykle dobitnie ilustruje tragiczne wydarzenia. Po części żałobnej Izraelici głoszą triumf i chwałę bohatera, choć jest to oczywiście triumf zaprawiony goryczą (warta wzmianki sopranowa aria Izraelitki Let the bright seraphim in burning row).

Tym, co uderza najmocniej, jest wyraźny, silnie podkreślony muzyką podział na udręczonych, poważnych, a nawet ascetycznych, wiernych Jahwe Izraelitów i hedonistycznych, pełnych radości życia i oddanych jego przyjemnościom Filistynów. Moralna słuszność stoi oczywiście po stronie tych pierwszych. Jak myślicie jednak, którzy z nich kradną serce kompozytora, dając mu możliwość tworzenia muzycznych fajerwerków? Łatwo zgadnąć!

Spektakl został przygotowany solennie i z ogromnym pietyzmem. Dodatkowym bodźcem była na pewno transmisja na żywo prowadzona podczas koncertu przez francuską telewizję Mezzo. Dunedin Consort grał pięknie i bez wpadek – poza kilkoma fałszami waltorni w pierwszym akcie (niestety blachy to wieczna pięta Achillesowa orkiestr historycznych). Równy poziom trzymali soliści, spośród których wyróżniłabym przede wszystkim partię Micaha wykonaną przez Caitlin Hulcup (także podczas prapremiery te rolę śpiewała kobieta) i przede wszystkim Dalilę – Fflur Wyn – piękny, czysty sopran znakomicie oddający zarówno kokieterię, jak i miłosne uniesienia swojej bohaterki. Dobrze spisały się też oba basy: Matthew Brook jako Manoach i Vitali Rozynko jako Harapha. Stosunkowo bezbarwnie na tym tle wypadł sam Samson, choć James Way w kilku ariach zdołał uchwycić głeboki tragizm swojego bohatera.

Ośmioosobowy zaledwie chór Dunedin Consort został zasilony przez Chór Polskiego Radia przygotowany przez Marię Piotrowską-Bogalecką. Dzięki temu partie chóralne brzmiały świetnie, mocno i z odpowiednią ekspresją. Może nie było to typowe dla późnego Haendla „oratorium z trąbami”, ale na pewno chór miał prawdziwie Haendlowską moc.

Niebywały wysiłek wykonawców (240 minut na scenie – zaledwie dwie krótkie przerwy!) nagrodziła krakowska publiczność stojącą owacją. Nie miałam wątpliwości, że słusznie. Dzięki telewizyjnemu nagraniu będzie można – mam nadzieję – przypomnieć sobie ten koncert jeszcze nie raz.

Samson – wykonania

Capella Cracoviensis, Haendel, Misteria Paschalia, oratorium, Samson

2018, 8 lipca – Centrum Kongresowe ICE, Kraków

Wykonawcy
Samson (tenor) – Juan Sancho
Dalila, zona Samsona, Izraelitka (sopran) – Heidi Stober
Micah, przyjaciel Samsona (kontratenor) – Jakub Józef Orliński
Manoah, ojciec Samsona, Harapha, siłacz filistyński – Lisandro Abadie
Chór Capelli Cracoviensis
Capella Cracoviensis
dyr. Jan Tomasz Adamus

Relacja

2018, 1 kwietnia – Centrum Kongresowe ICE, Kraków, Festiwal Misteria Paschalia

Relacja

Samson

Haendel, oratorium, Samson

Samson HWV 57

oratorium w trzech aktach
muzyka Georg Friedrich Haendel
libretto Newburgh Hamilton, na motywach poematu Johna Miltona Samson Agonistes i biblijnej Księgi Sędziów, 13-16
premiera w Covent Garden w Londynie, 18 lutego 1743

Premierowa obsada
Samson (tenor) – John Beard
Dalila, żona Samsona (sopran) – Catherine Clive
Micah, przyjaciel Samsona (kontralt) – Susanna Maria Cibber
Manoah, ociec Samsona (bas) – William Savage
Harapha, siłacz (bas) – Thomas Reinhold
Filistynka, służąca Dalili (sopran) – Miss Edwards
Israelitka (sopran) – Christina Maria Avoglio
Filistyn (tenor) – Thomas Lowe
Israelita (tenor) – Thomas Lowe
Posłaniec (tenor)

Akt 1

Filistyni obchodzą święto na cześć swego boga Dagona. Izraelici opłakują los swego bohatera Samsona, teraz niewidomego i w niewoli Filistynów. Przyjaciel Samsona, Micah, który odwiedza go tego dnia, jest przerażony tym, jak nisko upadł ich niegdyś niepokonany bohater(Oh, mirror of our fickle state!). Widzi upokorzenie Samsona jako symbol klęski Izraela, ale Samson twierdzi, że to, co go spotkało, zdarzyło się z jego własnej winy, ponieważ zdradził sekret swojej magicznej siły kobiecie, która go zdradziła. Samson gorzko skarży się na oślepienie (Total eclipse! No sun, no moon!).
Ojciec Samsona, Manoah, odnajduje Samsona i jest zszokowany jego przemianą. Samson pragnie śmierci. Chór Izraelitów pociesza go i zapewnia, że zatriumfuje nad śmiercią i czasem.

Akt 2

Micah i Izraelici błagają Boga o pomoc, ponieważ Samson nadal chce umrzeć. Pojawia się Dalila z grupą młodych kobiet i mówi Samsonowi, że jest jej przykro z powodu tego, co zrobiła, i że nie zdawała sobie sprawy, jak poważne będą konsekwencje jej zdrady. Próbuje przekonać Samsona, że nadal go kocha (With plentitive notes and am’rous moan), ale ten gniewnie ją odrzuca.
Przybywa Harapha, filistyński siłacz. Obraża Samsona, który wyzywa go na pojedynek. Harapha jednak twierdzi, że walka ze ślepcem mu uwłacza (Honour and arms scorn such a foe). Samson kpi z niego i usiłuje go sprowokować. Micah twierdzi, że moc boga Izraelitów przewyższa moc Dagona. Chóry Izraelitów i Filistynów chwalą każdy swego Boga (Fix’d in his everlasting seat).

Akt 3

Harapha przybywa, by zabrać Samsona na święto Filistynów i tam go pokazać jako trofeum (Presuming slave, to move thir wrath!). Samson początkowo odmawia, ale w końcu obmyśla plan i zgadza się pójść na święto. Jednak ostrzega Izraelitów, aby trzymali się od niego z daleka.
Manoah przybywa z planem uwolnienia Samsona (How willing my paternal love). Z daleka słychać pieśni Filistynów wzywające Dagona. Nagle dźwięki święta zamieniają się w hałas i panikę.
Przybywa posłaniec i relacjonuje Izraelitom wypadki: Samson zawalił na siebie budynek i pogrzebał pod gruzami siebie i Filistynów. Zwłoki Samsona zostają odnalezione i formuje się orszak pogrzebowy, a dzieci Izraela lamentują nad śmiercią bohatera (Let the bright seraphim in burning row). Izraelici chwalą swego Boga (Let their celestial concerts all unite).

wykonania w Polsce

relacja kwiecień 2018 (J. Butt)

relacja lipiec 2018 (J.T. Adamus)

Susanna – wykonania

Haendel, Narodowe Forum Muzyki, oratorium, Susanna

2016, 8 maja – Narodowe Forum Muzyki, Wrocław
FestspieleOrchester Göttingen, dyr. Laurence Cummings

Wykonawcy:
Zuzanna – Emily Fons
Joakim – Christopher Lowrey
Pierwszy Starzec –John Mark Ainsley
Drugi Starzec – Raimund Nolte
NDR Chor Hamburg

relacja

Susanna

Haendel, opera barokowa, oratorium

Susanna HWV 66

oratorium w trzech aktach
muzyka Georg Friedrich Haendel
libretto Newburgh Hamilton na podstawie biblijne Księgi Daniela (rozdz. XIII)

Premierowa obsada
Susanna (sopran) – Giulia Frasi
Joakim (alt) – Caterina Galli
Chelsiasz (bas) – Thomas Reinhold
Daniel (sopran)
Pierwszy Starzec (tenor) – Thomas Lowe
Drugi Starzec (bas) Thomas Reinhold
Sędzia (bas)
Chór Izraelitów, Chór Babilończyków

Akt I

Izraelici lamentują nad swoją niedolą. Zuzanna i jej małżonek Joakim opiewają swoje małżeńskie szczęście. Joakim musi wyjechać, czule żegna żonę. Dwaj Starcy, członkowie Rady Mędrców, którzy mieszkają w domu Joakima, zafascynowani są Zuzanna i chcą ją posiąść podczas nieobecności męża.

Akt II

Joakim tęskni za swoja małżonką. Zuzanna, zmęczona upałem, szuka ulgi, kąpiąc się w sadzawce. Mędrcy podglądają ją i usiłują namówić do uległości. Zuzanna odmawia. Wówczas oskarżają ją o cudzołóstwo przed społecznością Izraelitów i żądają sądu nad kobietą. Joakim otrzymuje list z wiadomością o losie Zuzanny i wraca do domu.

Akt III

Zuzanna zostaje uznana winną i skazana na śmierć. Pierwszy Starzec udaje, że jest tym zasmucony. Młody prorok Daniel prosi o możliwość przesłuchania obu mędrców. Starcy składają sprzeczne zeznania, Daniel ujawnia ich kłamstwa. Za fałszywe oskarżenia obaj zostają skazani na śmierć. Zuzanna łączy się z małżonkiem, cała społeczność wychwala jej cnotę.

Wykonania

Relacje

Opery Haendla

Haendel, opera barokowa, opera włoska, oratorium, serenata

Aci, Galatea e Polifemo

Acis and Galatea

Admeto, Rè di Tessaglia

Agrippina

Alceste

Alcina

Alessandro

Alessandro Severo

Alexander’s Feast

Almira

Atalanta

Belshazzar – oratorium w trzech aktach, libretto Charles Jennes, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 27 marca 1745

Berenice, Regina d’Egitto

Caio Fabriccio – pasticcio, libretto Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 4 listopada 1733

Catone – pasticcio, libretto Pietro Metastasio, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 4 listopada 1732

Comus

Daphne

Deidamia

Didone abbandonata – pasticcio, libretto Pietro Metastasio, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 13 kwietnia 1737

L’Elpidia overo rivali generosi – pasticcio, libretto Nicola Haym według Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 11 maja 1725

Esther – oratorium w sześciu scenach, libretto John Arbuthnot i Alexander Pope według biblijnej Księgi Estery i sztuki Jeana Racine’a, premiera w Cannons, 1718

Ezio

Faramondo

Flavio, Rè di Longobardi

Floridante

Florindo – zaginione, opera w trzech aktach, libretto Heinrich Hinsch, premiera w Theater am Gänsemarkt w Hamburgu, styczeń 1708 (także Daphne lub Florindo und Daphne)

Germanico – zaginione, odnalezione w 2007 w bibliotece konserwatorium Luigi Cherubini we Florencji, premiera w Wenecji, 1706 (?)

Giove in Argo – pasticcio w trzech aktach, libretto Antonio Maria Lucchini, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 1 maja 1739

Giulio Cesare in Egitto

Giustinio – dramma per musica w trzech aktach, libretto Nicolò Beregani i Pietro Pariati, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 16 lutego 1737

Hercules

Imeneo – dramma per musica w trzech aktach, libretto według Silvia Stampiglii, premiera w Royal Theatre Lincoln’s Inn Fields w Londynie, 22 listopada 1740

Jephtha– oratorium w trzech aktach, libretto Thomas Morell , premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 26 lutego 1752

Judas Maccabaeus

Lotario – dramma per musica w trzech aktach, libretto Giacomo Rossi według Antonia Salviego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 2 grudnia 1729

Lucio Papiro dittatore – pasticcio, libretto według Apostolo Zeno i C.I. frugoni, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 23 maja 1732

Lucio vero – pasticcio w trzech aktach, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 14 listopada 1745 („Middlesex” opera company)

Muzio Scevola

Nero – zaginione, opera w trzech aktach, libretto Friedrich Christian Feustking, premiera w Theater am Gänsemarkt w Hamburgu, 25 luty 1705

Oreste – pasticcio w trzech aktach, libretto Giangualberto Barlocci, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 18 listopada 1734

Orlando – dramma per musica w trzech aktach, libretto według „Orlando ovvero la Gelosia Pazzia” Carla Sigismona Capecego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 27 stycznia 1733

Ormisda – pasticcio, libretto Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 4 kwietnia 1730

Ottone, Rè di Germania

In Parnasso in festa per gli sponsali di Teti e Peleo– serenata w trzech częściach, libretto giacomo Rossi (?), premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 13 marca 1734, z okazji ślubu księżniczki Anny, córki króla Jerzego II, z księciem Wilhelmem IV d’Orange-Nassau

Partenope – dramma per musica w trzech aktach, libretto według Silvia Stampiglii, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 24 lutego 1730

Il pastor fido

Poro, Rè dell’Indie – dramma per musica w trzech aktach, libretto Antonio Salvi według „Alessandro nell’Indie” Pietra Metastasia, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 2 lutego 1731

Radamisto

Riccardo Primo, Rè d’Inghilterra – dramma per musica w trzech aktach, libretto Paolo Antonio Rolli według „Isacio tiranno” Francesca Brianiego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 11 listopada 1727

Rinaldo

Rodelinda, Regina de’Longobardi – dramma per musica w trzech aktach, libretto Nicola Francesco Haym według Antonia Salviego, inspirowane „Pertharite, roi des Lombardes” Pierre’a Corneille’a, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 13 lutego 1725

Rodrigo

Saul

Samson

Scipione albo Publio Cornelio Scipione – dramma per musica w trzech aktach, libretto Paolo Antonio Rolli według Antonia Salviego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 12 marca 1726

Semele – dramat muzyczny (oratorium) w trzech aktach, libretto william congreve według „Metamorfoz” Owidiusza, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 10 lutego 1744

Semiramide riconosciuta – pasticcio, libretto Pietro Metastasio, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 30 października 1733

Serse – dramma per musica w trzech aktach, libretto według Niccolò Minata i Silvia Stamipigliego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 15 kwietnia 1738

Lucio Cornelio Silla – dramma per musica w trzech aktach, libretto Giacomo Rossi, premiera w Burlington House (Queen’s Theatre ?) w Londynie, czerwiec 1713

Siroe, Rè di Persia – dramma per musica w trzech aktach, libretto Nicola Francesco Haym według Pietra Metastasia, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 17 lutego 1728

Sosarme, Rè di Media – dramma per musica w trzech aktach, libretto według „Dionisio, Re di Portogallo” Antonia Salvego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 15 lutego 1732

Susanna

Tamerlano

Teseo – dramma tragico w pięciu aktach, libretto Nicola Francesco Haym według Philippe’a Quinault, premiera w Queen’s Theatre na Haymarket w Londynie, 10 stycznia 1713

Theodora – oratorium w trzech aktach, libretto Thomas Morell według Roberta Boyle’a, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 16 marca 1750

Tito imperatore – libretto według „Berenice” Jeana Racine’a, skomponowane w październiku i listopadzie 1731 (tylko sceny I i III z I aktu – włączone do Ezio)

Tolomeo, Rè d’Egitto – dramma per musica w trzech aktach, libretto Nicola Francesco Haym według „Tolomeo e Alessandro overo La corona disprezzata” Carla Sigismonda Capecego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 30 kwietnia 1728

Il trionfo del Tempo e del Disinganno – oratorium, libretto kard. Benedetto Pamphili, premiera w Rzymie 1707

Venceslao – pasticcio, libretto Paolo Rossi według Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 11 (12?) stycznia 1731 (Gerg Friedrich Haendel, Leonardo Vinci, Johann Adolph Hasse, Nicola Porpora)