Farnace RV 711

dramma per musica w trzech aktach
muzyka Antonio Vivaldi
libretto Antonio Maria Luchini
premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, 10 lutego 1727
wydana jesienią 1727 z aktami I i II w nowej wersji, wznowiona w teatrze hrabiego Franza Antona von Sporka w Pradze, 1730, w Teatro Omodeo w Pawii, 1731, w Mantui i w Mediolanie, karnawał 1732 (wersja zmieniona), we Florencji, 1733 (wersja oryginalna), w Teatrze Dolifin w Treviso, karnawał 1737

Premierowa obsada
Farnace (sopran) – Maria Maddalena Pieri
Berenice (sopran) – Angela Capuano Romana
Tamiri (alt) – Anna Girò
Selinda (sopran) – Lucrezia Baldini
Gilade (sopran-kastrat) – Filippo Finazzi
Aquilio (tenor)
Pompeo (alt-kastrat) – Lorenzo Moretti

Akt I

Farnace, władca Pontu, obawia się, że nie oprze się ofensywie Pompejusza. Rozkazuje Tamiri, swojej małżonce, aby w obliczu klęski zabiła ich syna i popełniła samobójstwo (Ricordati chi sei). Tamiri nie chce wypełnić przysięgi (Combattono quest’alma). Berenika, matka Tamiri, nienawidzi Farnacego – zabił jej męża i porwał córkę. Sprzymierzyła się więc z Pompejuszem i przybyła, aby go wesprzeć swym wojskiem. W obozie Pompejusza przebywa w niewoli Selinda, siostra Farnacego. Książe Gilade, dowódca wojsk Bereniki, zakochuje się w Selindzie (Nell’intimo). Także dowódca wojsk Pompejusza Aquilio darzy ją uczuciem (Penso che que’begl’occhi).  Ta jednak stawia nade wszystko lojalność wobec brata (Al vezzegiar). Tamiri nie potrafi zabić swojego dziecka i szuka dlań schronienia w grobowcu władców Pontu (accompagnato O figlio, o troppo tardi). Jej samobójstwu zapobiega matka, która jednak chce się dowiedzieć, gdzie córka ukryła wnuka, aby go zamordować (Da quel ferro). Tamiri jest pełna złych przeczuć (Leon feroce). Pompejusz przygotowuje ostateczne starcie (Sorge l’intrato nembo).

Akt II

Gilade i Aquilio rywalizują o Selindę, ona jednak zwleka z deklaracją, którego wybierze (Lascia di sospiro). Berenika zachęca Giladesa do poszukiwań Farnacego, kpi też z jego uczucia do Selindy (Langue misero), on jednak wciąż ją adoruje (C’è un dolce furore). Farnace spotyka Tamiri w grobowcu, jest zawiedziony, że nie popełniła samobójstwa. Dopytuje o syna, Tamiri go zapewnia, że zabiła chłopca. Farnace wpada w rozpacz (Gelido in ogni vena). Tymczasem przybywa Berenika i rozkazuje zniszczyć grobowiec. Tamiri chce ocalić syna, oddaje go więc babce. Farnace wybucha gniewem. Selinda prosi Giladesa o opiekę nad bratankiem (Quel tuo ciglio). Farnace chce zabić żonę przed ostateczna bitwą (Spogli pur). Berenika żąda od Pompejusza zabicia swego wnuka, ten jednak wzdryga się przed mordem i powierza chłopca Aquiliowi (Roma invitta). Berenika wybucha gniewem (Lascero d’esser spietata). Aquilio adoruje Selindę, a ona czyni mu nadzieje (duetto Io sento mel petto).

Akt III

Po zwycięstwie Pompejusza, Berenika znów żąda głowy wnuka (Quel candido fiore). Tamiri jednak udaje się odzyskać syna. Farnace wpada w furię, gdyż odbiera łaskę Pompejusza jako obrazę. Nie daje się przebłagać żonie (Forse, o caro; Quel torrente). Selinda nastawia Giladesa przeciw Berenice (Scherza l’aura), Aquilia zaś przeciw Pompejuszowi (Ti vantasti). Aquilio i Farnace w tym samym momencie próbują dopaść Pompejusza. Berenika rozpoznaje Farnacego i żąda jego śmierci, Tamiri błaga o łaskę, Farnace gardzi litością. Pompejusz zniecierpliwiony arogancją przeciwnika wydaje go teściowej (kwartet Io crudel?). Pojawiają się Aquilio i Gilades – chcą zabić Pompejusza i Berenikę. Farnace osłania Rzymianina, który z kolei ratuje Berenikę. Farnace podaje teściowej miecz, godząc się na śmierć. Berenika – wzruszona jego męstwem i widokiem córki i wnuka – odstępuje od zemsty. Nastaje ogólna zgoda (coro Coronata di gigli e di rose).

Wykonania w Polsce.

Relacja z polskiej premiery.

L’Adelaide RV 695– libretto Antonio Salvi, wystawiona w Teatro Filarmonico w Weronie,  karnawał 1735, wznowiony w Grazu, karnawał 1739

Alessandro nell’Indie – libretto Pietro Matastasio, wystawiona w Ferrarze, karnawał 1737, zaginiona, prawdopodobnie aranżacja Alessandro nell’Indie Hassego

Alvida, reine des Goths RV 696 – libretto G.C. Corradi, wystawiona w teatrze hrabiego Franza Antona von Sporka w Pradze, wiosna 1731, zaginiona

Andomeda liberata – serenata veneziana, prawdopodobnie pasticcio (Vivaldi: aria Sovvente il sole;  Giovanni Porta: aria Andomedy; Tomaso Albioni: Aria Perseusza i duet Andromedy i Perseusza, Nicola Porpora: aria Melissa, chóry i sinfonia; Antonio Biffi: aria Daliso), rękopis datowany 18 września 1726, premiera latem lub jesienią 1726 podczas koncertu na cześć kardynała Pietra Ottoboniego

Agrippo in Bavaria RV 697 – opera w trzech aktach, libretto Domenico Lalli, premiera w teatrze hrabiego Franza Antona von Sporka w Pradze, jesień 1730, prawdopodobnie pod kierunkiem Vivaldiego

Aristide – dramma eroico-comico, libretto Carlo Goldoni pod pseudonimem Carlindo Grollo, wystawiona w Taeatro San Samuele w Wenecji, jesień 1735, zaginiona

Armida al Campo d’Egitto  RV 699 – dramma per musica w trzech aktach, libretto Giovanni Palazzi, premiera w Teatro San Moise w Wenecji, 15 luty 1718, wznowiona w Mantui, kwiecień i maj 1718, następnie w Teatro San Moise w Wenecji, 15 lutego 1719, później w Vicenzy jako Gl’inganni per vendetta, 1720, i w Rawennie, 1726, w końcu wznowiona jako pasticcio (z udziałem m.in. Leonarda Leo) w Teatro San Marghetita w Wenecji, karnawał 1731

Arsilda, regina di Ponto RV 700 – opera w trzech aktach, dedykowana hrabiemu Giacomo Brivio,  libretto Antonio Vivaldi – zatwierdzone 18 października 1716, premiera w Teatro San Angelo w Wenecji, 27 października 1716

Artabano, re di Parti – libretto Antonio Marchi, premiera w Teatro San Moise w Wenecji, karnawał 1718, wznowiona w Mantui, karnawał 1725, wczesniej wystawiona jako La Constnaza trionfante dell’amore e dell’Odio

Atenaide RV 702 –

Bajazet RV 703 – pasticcio (Vivaldi: arie Bajazeta, Asterii i Idaspe; Hasse: dwie arie Siroe; Geminiano Giacomelli; dwie arie; Riccardo Broschi: aria Idaspe), libretto Agostino Piovene (jako Tamerlano), premiera w Teatro Filarmonico w Weronie, karnawał 1735

La bottega da cafe – premiera w Teatro di S. Samuele, karnawał 1736

La Candace ossia li veri amici RV 704 – libretto Francesco Salvani i Domenico Lalli, premiera w teatrze arcyksięcia w Mediolanie, karnawał 1720, zachowało się 11 arii i kwartet

Catone in Utica RV 705 – opera w trzech aktach, libretto Pietro Matastasio, premiera w Teatro Filarmonico w Weronie, 26 marca 1737, prawdopodobnie prowadzona przez Vivaldiego

La Constnaza trionfante dell’amore e dell’Odio RV 706 – libretto Antonio Marchi, premiera w Teatro San Moise w Wenecji, 18 stycznia 1716, wznowione w monachium w 1718 i w Teatro dei Formagliari w Bolonii w 1742, zmieniona wersja pod nazwą Artabano, re di Parti, 1718, kolejna wersja jako L’Odio vinto della Constanza, wystawiona przez Galeazziego w teatrze Sant’Angelo w Wenecji, 1731, następnie jako Doriclea wystawiona w Pradze, 1732, arie Artabano użyte w intermezzo Dorimena e Tuberone, 1719

Cunegonda RV 707 – pasticcio, libretto Agostino Piovene, premiera w teatro Sant’Angelo w Wenecji, 29 stycznia 1726, zaginione

Demetrio – premiera w Ferrarze, karnawał 1737, zaginiona, prawdopodobnie aranżacja Demetria Hassego

Doriclea RV 708 – libretto Antonio Marchi, premiera w teatrze hrabiego Franza Antona von Sporka w Pradze, wiosna 1732, wcześniej jako La Constnaza trionfante dell’amore e dell’odio

Dorilla in tempe RV 709– melodramma eroica pastorale, libretto Antonio Maria Lucchini, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, 9 listopada 1726, pierwszy występ Anny Girò w operze Vivaldiego, wznowiona w Teatro Santa Margherita, 1728, następnie w teatrze hrabiego Franza Antona von Sporka w Pradze, 1732, a także w Sant’Angelo w Wenecji, 1734 (wersja zawiera – Hasse: dwie arie; Giacomelli: dwie arie; Leo: aria; i in.)

Ercole sul Termodonte RV 710 – opera, libretto Giacomo Francesco Bussani, premiera w Teatro Capranica w Rzymie, 23 stycznia 1723, prowadzona przez Vivaldiego

Ernelinda – pasticcio, premiera w Teatro San Cassiano, zaginiona (arie: Vivaldi, Gasparini, Galuppi)

Il Farnace

La Fede tradita e vendicata RV 712 – libretto Francesco Silviani, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, 16 lutego 1726, zaginiona, wznowiona w 1750 jako Ernelinda

Feraspe RV 713 – libretto Francesco Silviani, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, 7 listopada 1739, zaginiona

La fida ninfa RV 714 – opera w trzech aktach, libretto Scipione Maffei, premiera na inauguracje Teatro Filarmonico w Weronie, 6 stycznia 1732, scenografia Francesco Galli Bibiena, choreografia Andrea Cattani, wznowiona w Wiedniu, 1737 jako Il giorno felice

Filippo, re di Macedonia RV 715 – pasticcio w trzech aktach (Vivaldi – akt III, Giuseppe Boniventi – akt I i II), libretto Domenico Lalli, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, 27 grudnia 1729, zaginione

Le gare del dovere RV 688 – serenata w dwóch aktach, libretto Antonio Vivaldi (dedykowane Elenie Minotti Querini), premiera w Rovigo, 1708, zaginiona

La gare della giustizia e della pace RV 689 – serenata, ułożona na święto cesarza Karola VI, 1720, zaginiona

Ginevra, principessa di Scozia RV 716 – libretto Antonio Salvi, premiera w Teatro della Pergola we Florencji, 17 stycznia 1736, zaginiona

Il giorno felice – patrz: La fida ninfa

Il Giustinio RV 717 – dramma per musica w trzech aktach, libretto Nicolò Beregan zmodyfikowany przez Pariatiego, premiera w Teatro Capranica w Rzymie, karnawał 1724

Gloria e Imeneo RV 687 – serenata na upamiętnienie ślubu Ludwika XV i Marii Leszczyńskiej, premiera w ogrodach ambasadora w Wenecji, wrzesień 1725

Griselda RV 718 – dramma per musica, libretto Apostolo Zeno/Carlo Goldoni, premiera w Teatro Samuele w Wenecji, 18 maja 1735

L’incoronazione di Dario RV 719 – dramma per musica, libretto Adriano Morselli, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, 23 stycznia 1717

Gl’inganni per vendetta RV 720 – libretto Domenico Lalli, premiera w Teatro delle Grazie w Vicenzy, jesień 1720, wznowienie d’Armida al campo d’Egitto, zaginiona

L’inganno tronfante in amore RV 721 – pasticcio, libretto Matteo Noris, premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, jesień 1725, zaginione

Ipermestra RV 722 – libretto Antonio Salvi, premiera w Teatro della Pergola we Florencji, 25 stycznia 1727, zaginiona

Juditha triumphans

Mio cor povero cor RV 690

Mitridate

Il Mopso RV 691

Montezuma RV 723

Nerone fatto cesare RV 724

L’odio vinto della Constanza

L’Olimpiade RV 725

L’Oracolo in Messenia RV 726

Orlando – wersja z 1714 roku

Orlando finto pazzo RV 727

Orlando furioso RV 728

Ottone in villa RV 729

Questa Eurilla gentil RV 692

Partenope

Rosilena ed Oronta RV 730

Rosimira fedele RV 731

Scanderberg RV 732

Semiramide RV 733

La Senna festeggiante RV 693

Serenata

Serenata a tre RV 690

La Silva RV 734

Ssiroe, Re di Persia

Tamrlano RV 703

Il Teuzzone RV 736

Tieteberga RV 737

Il tigrane RV 740

La Triannia castigata

Tito Manilio TV 738

L’unione della pace e di mare RV 694

La verita in Cimento RV 739

Il vinto trionfante del vincitore

La virtu trionfante dell’amore e dell’obio ovvero ol tigrane

17.03.2016, 17 marca – Warszawska Opera Kameralna

Kierownictwo muzyczne – Władysław Kłosiewicz
Reżyseria, scenografia – Krzysztof Cicheński
Kostiumy, scenografia – Julia Kosek
Wideo – Leszek Garstka, Maja Ziarkowska

Wykonanie:
Ariodante – Kacper Szelążek
Ginevra – Olga Pasiecznik
Re di Scozia – Andrzej Klimczak
Lurcanio – Wojciech Parchem
Polinesso – Jan Jakub Monowid
Dalinda – Dagmara Barna
Odoardo – Andrzej Marusiak
Zespół Wokalny Warszawskiej Opery Kameralnej
Musicae Antiquae Collegium Varsoviense, dyr. Władysław Kłosiewicz

Relacja

Georg Friedrich Haendel, Ariodante HWV 33

Ariodante wita wchodzącą do teatru publiczność; fot. I. Ramotowska

Warszawska Opera Kameralna
17.03.2016

Kierownictwo muzyczne – Władysław Kłosiewicz
Reżyseria, scenografia – Krzysztof Cicheński
Kostiumy, scenografia – Julia Kosek
Wideo – Leszek Garstka, Maja Ziarkowska

Wykonanie:
Ariodante – Kacper Szelążek
Ginevra – Olga Pasiecznik
Re di Scozia – Andrzej Klimczak
Lurcanio – Wojciech Parchem
Polinesso – Jan Jakub Monowid
Dalinda – Dagmara Barna
Odoardo – Andrzej Marusiak
Zespół Wokalny Warszawskiej Opery Kameralnej
Musicae Antiquae Collegium Varsoviense, dyr. Władysław Kłosiewicz

Ariodante to jedna z najpiękniejszych oper Haendla. Historia wydaje się tyleż prosta, co banalna: dwoje zakochanych, szczęśliwych i pełnych nadziei (akt I), niecna intryga „tego złego”, która burzy wszystko – on oszukany, załamany, bliski samobójstwa, ona okryta niesławą, z rozpaczy traci zmysły i zostaje skazana na haniebną śmierć (akt II). W finale intryga zostaje obnażona, zło ukarane, błędy wybaczone, a dwoje zakochanych pada sobie w ramiona. A jednak zostaje osad dziwnej goryczy. Czy po takiej tragedii można żyć jak gdyby nigdy nic, kochać, być kochanym i nie pamiętać, że szczęście jest kruche i ulotne? Po tym, co się wydarzyło, nic już nie będzie takie samo – Ariodante pozbył się naiwności, Ginevra nigdy nie zapomni… Jak opowiadać taką historię przez ponad cztery godziny? Ha, to potrafi tylko Haendel!

Wybierałam się do Opery Kameralnej z duszą na ramieniu. Kto w Polsce potrafi dobrze inscenizować opery barokowe? Jak „przyrządzić” to danie w guście dzisiejszej wrażliwości? Jak znaleźć równowagę pomiędzy zachowaniem wszystkich warstw tkwiących w dziele, a przełożeniem go na współczesny język? Akurat Opera Kameralna miała z tym problem. Dopiero od niedawna, po zmianie dyrekcji i nawiązaniu współpracy z młodymi realizatorami, pojawiła się szansa na nową jakość. Pierwszym wydarzeniem była inscenizacja Pigmaliona Rameau w reżyserii Natalii Kozłowskiej, drugie właśnie mieliśmy okazję zobaczyć. Przez chwile dziwiłam się, że WOK porwał się akurat na Ariodantego – muzycznie, zwłaszcza wokalnie, to zadanie ekstremalnie trudne – ale okazało się to przedsięwzięcie bardzo udane, choć nie idealne.

A więc po pierwsze, muzyka. Ariodante to kopalnia przebojów. Przede wszystkim słynne Scherza, infida – żałosna skarga zdradzonego kochanka, wpadającego w otchłań rozpaczy po ujrzeniu domniemanej zdrady. ale również miłosne Vilate, amor Ginevry i Coll’ali di constanza Ariodantego w pierwszym akcie, rozpaczliwe Il mio crudel martoro Ginevry z finału aktu drugiego i przede wszystkim Dopo notte – aria Ariodantego, którą Piotr Kamiński określa jako „śmiercionośny wzlot wokalnej maestrii alla Carestini”. Para głównych protagonistów w inscenizacji WOK to popis Olgi Pasiecznik i Kacpra Szelążka. Olga Pasiecznik jest na tym blogu niezmiennie określana jako „pierwsza dama polskiego baroku” i nawet w gorszej formie – w jakiej obserwujemy ją od pewnego czasu – nie schodzi poniżej właściwego sobie poziomu. Jej Ginevra to bezapelacyjny atut tego spektaklu. Ale nie o jej partię bałam się najbardziej.

Kacpra Szlążka obserwuję od pewnego czasu z prawdziwą satysfakcją i od początku, czyli gdzieś od Agryppiny zainscenizowanej w Łazienkach Królewskich, wróżyłam mu karierę. Spieszę donieść, że staje sie to właśnie na naszych oczach. Młody kontratenor robi niebywałe postępy, widoczne z miesiąca na miesiąc (wystarczy porównać jego wrześniowy recital  w Łazienkach i marcowego Ariodantego)! Nie tylko nie miał problemu z dźwignięciem roli trudnej, znaczącej i obciążonej tradycją wykonawczą najwyższej próby, ale zrobił to z właściwą sobie swobodą, żeby nie powiedzieć – nonszalancją. Zawsze wydawał mi się bardzo sprawny technicznie, a jego mocny sopran, brzmiący niekiedy ostro i przenikliwie, wydawał się lepiej sprawdzać w partiach wirtuozowskich niż lirycznych. A Ariodante to bezmiar liryki! Jednak rozdzierające Scherza, infida nasycił Szelążek dawką emocji, która oczarowała i porwała publiczność. Jestem już spokojna o karierę tego śpiewaka. Jedyne, co może martwić, to przytomna konstatacja Doroty Szwarcman, że pewnie niedługo już pośpiewa w Polsce…

Ale również pozostali protagoniści tej historii mieli co śpiewać. Wszystkie postacie obdarował Haendel partiami znakomitej muzyki i trzeba przyznać, że wykonawcy całkiem nieźle temu sprostali. Jan Jakub Monowid starał się być charakterem czarnym jak smoła, a jego partia kojarzyła się bardzo z Ptolemeuszem, którego śpiewał w inscenizacji Giulio Cesare kilka lat temu. Może chwilami nieco szarżował z nadawaniem swojemu bohaterowi cech groteskowych. A przecież Polinesso nie jest w żadnym razie postacią komiczną – jego intrygi doprowadzają do prawdziwej tragedii. Wojciech Parchem jako niepozbierany i histeryczny Lurcanio był dość przekonujący. Ale najciekawiej pośród postaci drugiego planu wypadła Dagmara Barna jako Dalinda – z początku onieśmielona, naiwna, nieszczęśliwie zakochana w Polinesso, dająca się użyć jako narzędzie intrygi i mimowolna sprawczyni nieszczęścia, stopniowo dojrzewająca i zdająca sobie sprawę z sytuacji, aż po finałowy gniew i dojrzałe pogodzenie z losem. Dalinda to postać charakterologicznie najbardziej skomplikowana, zmieniająca się na naszych oczach. Wydaje się, że Barna świetnie sobie radzi z takimi postaciami. Natychmiast przypomniałam sobie jej kreację w Orlandzie – tam również radziła sobie znakomicie jako bohaterka niejednoznaczna, pełna sprzeczności, kierowana niekiedy zagadkowymi pobudkami.

No i w końcu inscenizacja. Podjął się jej młody reżyser teatralny z Poznania, Krzysztof Cicheński, prowadzący autorski teatr eksperymentalny, ale mający już doświadczenie na scenie operowej – reżyserował m.in. Pajace Leoncavalla w Teatrze Wielkim w Poznaniu. Wyjął operę z kontekstu „baśniowo-rycerskiego”, wespół z Julią Kosek planując oszczędną, dość ascetyczną scenografię z minimalną ilością rekwizytów i sprzętów, a dzięki temu nadając sztuce znacznie ponadczasowej historii uczuć. Dominująca na scenie ogromna krata budziła niepokój. Tło – dziwny stylizowany las, zmieniający się w świetle barwnych reflektorów w niejednoznaczną, niepokojąca powierzchnię – stanowił tło dla ewoluujących emocji bohaterów. Kubiczne pomieszczenia po obu bokach sceny sprawiały wrażenie klatek/cel więziennych, w których rozgrywały się najbardziej dramatyczne i klaustrofobiczne partie przedstawienia.

Za to myśli, które przyświecały Julii Kosek przy projektowaniu kostiumów nie jestem w stanie pojąć. Bezpretensjonalne stroje współczesne większości postaci były neutralne. Za to ekstrawaganckie pomysły ubrania Ginevry w szlafrok przypominający peniuar gwiazd z Las Vegas czy ubranie Ariodantego w barchanowy kubrak uważam za kompletnie chybione.

Andrzej Klimczak, Olga Pasiecznik, Władysław Kłosiewicz, Kacper Szelążek, Jan Jakub Monowid; fot. I. Ramotowska

Tak czy owak – z całą poprawką na nieuniknione błędy i niedoskonałości zarówno zamysłów, jak i wykonania – to jest właśnie to, na co czekamy. Dobra, odpowiednia dla dzisiejszej wrażliwości inscenizacja znakomitej opery, przyzwoite, a chwilami dobre wykonanie, jednym słowem – cztery godziny Haendla, których publiczność Warszawskiej Opery Kameralnej długo nie zapomni! Szkoda, że tylko trzy wieczory. Ostatnia szansa pojutrze – koncertowa wersja w Studiu Lutosławskiego!

Giulio Cesare in Egitto HWV 17 – Juliusz Cezar w Egipcie

Drama per musica w trzech aktach
muzyka Georg Friedrich Haendel
libretto Niccolò Francesco Haym według Giacoma Frencesca Bussaniego
premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 20 lutego 1724

Premierowa obsada
Giulio Cesare (alt-kastrat) – Francesco Bernardi, zwany Senesino; 1730 – Antonio Bernacchi
Cleopatra (sopran) – Francesca Cuzzoni; 1730 – Anna Strada del Pò
Cornelia (alt) – Anastasia Robinson
Sesto ( sopran) – Margherita Durastanti; 1725 – Francesco Borosinin( tenor)
Tolomeo (alt-kastrat) – Gaetano Berenstadt; 1730– Francesca Bertoli (alt)
Achilla (bas) – Giuseppe Maria Boschi
Nireno (alt-kastrat) – Bigonsi
Curio (bas) – Legarde

Akt I

Cesar podbija Egipt, jest witany triumfalnie (chór Viva, viva!; Presti omai). Małżonka pokonanego Pompejusza błaga Cesara o łaskę, jednak jest już za późno – Achilla, generał króla Egiptu Tolomea, demonstruje Cesarowi głowę pokonanego wroga. Cornelia mdleje, Cesar jest oburzony (Empio, dirò, tu sei). Uroda Cornelii wzrusza Achillę, zaś Curio, towarzysz Cesara wyznaje jej miłość. Cornelia rozpacza (Priva, son d’ogni conforto), jej syn zaś Sesto poprzysięga zemstę (Svegliatevi in core). Cleopatra dowiaduje się o śmierci Pompejusza i postanawia udowodnić bratu Tolomeo, że jest skuteczniejszym politykiem od niego (Non disperar, chi sà). Achilla opowiada Tolomeo o spotkaniu z Cesarem, sugerując, że powinno się go zabić. Tolomeo przychyla się do tej sugestii (Empio, sleale, indegno). Odbywa się ceremonia żałobna Pompejusza, której przewodzi Cesar (Alma de gran Pompeo). Przybywa na nią Cleopatra i podając się za powiernicę królowej Lidię, prosi o wsparcie Cesara dla Cleopatry przeciwko Tolomeo. Cesar jest zachwycony urodą Lidii (Non è si vago e bello). Clepatra triumfuje (Tutto può donna vezzosa). Cornelia przybywa, aby modlić się przy pomniku męża, a Sesto ponawia ślubowanie zemsty. Cleopatra obiecuje chłopcu wsparcie (Cara speme), twierdząc, że nigdy nie należy tracić nadziei (Tu la mia stella sei). Tymczasem Cesar i Tolomeo spotykaja się w królewskim pałacu, Tolomeo zaprasza Cesara do siebie, ten zaś mu nie ufa (Va tacito e nascosto). Sesto próbuje wyzwać Tolomea na pojedynek, zostaje jednak aresztowany i wtrącony – wraz z matką – do więzienia. Tam Achilla prosi Cornelię o rękę, zostaje jednak odrzucony. Matka i syn żegnają się na zawsze (duet Son nata a lagrimar).

Akt II

Cleopatra oczekuje Cesara, dla którego przygotowała przedstawienie. Jej powiernik Nireno wprawdza władcę do jej pokoi, ona zaś przebrana za Cnotę śpiewa dla niego (V’adoro pupille). Cesar nadal sądzi, że widzi Lidię i okazuje swój zachwyt (Se in fiorito ameno prato). Cornelia zostaje uwięziona w seraju króla i tam zalecają się do niej zarówno Achilla, jak i sam władca. Achilla zapowiada, że dziś jeszcze zgładzi Cesara i udaje się, by wypełnić tę misję. Tolomeo chce posiąść Cornelię, nie wahając się użyć siły (Si, spietata). Cornelia chce popełnić samobójstwo, jednak przybywa Sesto. Nireno ma odprowadzić Cornelię do haremu i zapowiada,że wpuści tam również Sesto, aby mógł on pomścić ojca. Cornelia odzyskije nadzieję (Cessa omai di sospirare). Sesto jest zdecydowany dopełnić zemsty (L’angue offesa). Cleopatra przygotowuje się na przyjęcie Cesara (Venere bella). Podczas schadzki przybywa Curio i zawiadamia Cesara o spisku. Kleopatra ujawnia swą tożsamość i umozliwia mu ucieczkę (Al lampo dell’armi). Cleopatra również obawia się o życie (Se pietà per me non senti). Achilla zapobiega zamachowi Sesta na Tolomea. Zawiadamia też króla, że Cesar wyskoczył z okna apartamentu Cleopatry wprost do morza i prawdopodobnie utonął. Oskarża królową o sprzyjanie Rzymowi. Domaga się ręki Cornelii, jednak król odmawia, wzbudzając gniew generała. Cornelia i Sesto rozpaczają, tym razem matka odwodzi syna od samobóstwa. Sesto wciąż planuje zemstę (L’aura che spira).

Akt III

Achilla postanawia opuścić króla i przejść na stronę Cleopatry. Rozpoczyna się bitwa (Sinfonia), w której zwycięża Tolomeo, biorąc siostrę do niewoli (Domerò la tua fierezza). Uwięziona Cleopatra rozpacza (Piangerò la sorte mia). Jednak Cesar przeżył i szuka swoich oddziałów (Dall’ondoso pergilo; Aure, deh, per pietà). Sesto i Nireno odnajdują śmiertelnie ranego Achilla, który oddaje im swój pierścień dowódcy zapewniający zwierzchnictwo nad oddziałami króla i otwierający wrota do pałacu (D’innalzar i frutti). Pierścien trafia w ręce Cesara, który wiedzie swoje oddziały do boju (Quel torrente). Sesto jest pełen nadziei (La giustizia ha sull’arco) Cesar wkracza do pokojów Cleopatry, uszczęśliwiając królową (Da tempeste il legno infranto). Tolomeo chce siłą posiąść Cornelię, jednak nadchodzi Sesto i zabija tyrana, uszcześliwiając tym matkę (Non ha più che tenere). Zwycięski Cesar triumfuje (Sinfonia). Cornelia wręcza władcy królewskie atrybuty, które zdobić będą teraz Cleopatrę (duet Caro!; Bella!).

Wykonania w Polsce

Vivat Haendel, vivat musica

Juliusz Cezar, na jakiego zasłużyliśmy

Flavio, Rè de‘Longobardi HWV 16

Drama per musica w trzech aktach

muzyka Georg Friedrich Haendel

libretto Niccolò Francesco Haym według „Flavio Cuniberto” Matteo Norisa

premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 14 maja 1723

Premierowa obsada

Flavio (alt-kastrat) – Gaetano Berenstadt

Guido (alt-kastrat) – Francesco Bernardi, zwany Senesino

Emilia (sopran) – Francesca Cuzzoni; 1732 – Anna Strada del Pò

Vitige ( sopran) – Margherita Durastanti; 1732 – Anna Bagnolesi (alt)

Teodata (alt) – Anastasia Robinson; 1732 – Francesca Bertolli

Lotario (bas) – Giuseppe Maria Boschi; 1732 – Giovanni Battista Pinacci (tenor)

Ugone (tenor) – Alexander Gordon; 1732 – Alessandro Montagnana (bas)

Akt I

Król Falvio ma dwóch doradców. Pierwszy z nich, Ugona, jest ojcem Guida i Teodaty, drugi zaś, Lotario, ma córkę Emilię, narzeczoną Guida. Natomiast Teodata romansuje z królewskim oficerem Vitige, z którym żegna się po miłosnej nocy (duet Ricordati, mi ben). Nachodzi dwór królewski (Sinfonia). Król planował ogłoszenie Lotaria gubernatorem Anglii, jednak zakochawszy się w Teodacie, postanawia awansować Ugona i w ten sposób pozbyć się go z dworu. To wywołuje gniew Lotaria, który policzkuje rywala. Ugone poleca synowi, aby zemścił się na Lotario, nie zważając na związek syna z córką rywala. Guido chce zabić wroga swego ojca, a jego zachowanie dziwi Emilię (Amante stravagante).

Akt II

Ugone wędrując po zamku królewskim natyka się na Flavia zalecającego się do Teodaty. Dziewczyna sądzi, że zły stan ojca jest dowodem na to, że odkrył on jej związek z Vitige. Przyznaje się do romansu, co pogłębia desperację Ugona. Lotario natomiast nakłania Emilię do zerwania z Guido, na co nieszczęsna nie chce się zgodzić. Jednak Guido demonstruje wyraźny chłód w swoich uczuciach (Parto, sì; Rompo i lacci), Król Flavio prosi Vittige o wstawiennictwo u Teodaty, po czym kochankowie postanawiają na razie zataić swój romans. Tymczasem Guido wyzywa Lotaria na pojedynek i zabija go. Nieszczęśnik umiera w ramionach córki. Emilia jest w rozpaczy (Ma chi punir desio).

Akt III

Emilia i Ugon skarżą się królowi, Flavio musi rozsądzić konflikt pomiędzy swymi doradcami. Tymczasem król jest bardziej zainteresowany Teodatą, która zgodnie z wcześniej ustalonym planem, udaje uległą. Guido rozpacza i prosi Emilię, aby go zabiła, ona jednak nie może zdobyć się na tak radykalna zemstę. Guido jest w rozterce (Amor, bel mio penar). Teodata i Vitige znów się schodzą, co wreszcie spostrzega król. Godzi się z porażką swych miłosnych planów i oddaje Teaodatę Vitige. Rozstrzyga też spór i łączy Guida i Emilię (duet Ti perdono). Na dworze zapanowuje zgoda i szczęście.

2016, 3 marca –  Opera Rara, Centrum Kongresowe ICE, Kraków

wersja koncertowa

Wykonawcy:
Franco Fagioli (Farnaspe)
Romina Basso (Emirena)
Artem Krutko (Adriano)
Juan Sancho (Osroa)
Dilyara Idrisowa (Sabina)
Keri Fuge (Aquilio)

Capella Cracoviensis, dyr. Jan Tomasz Adamus

Relacja:
dolce-tormento

Informacje:
opera rara

Deidamia HWV 42

melodramma w trzech aktach

muzyka Georg Friedrich Haendel

libretto Paolo Antonio Rolli według „Achille in Sciro” Bentivogliego

premiera w Royal Theatre Lincoln’s Inn Fields w Londynie, 10 stycznia 1741

Premierowa obsada

Deidamia (sopran) – Elisabeth Duparc, zwana Francesina

Nerea (sopran) – Maria Monza

Achille (sopran) – Miss Edwards

Ulisse (alt-kastrat) – Giovanni Battista Andreoni

Fanice (bas) – William Savage

Licomede (bas) – Henry Reinhold

Akt I

Ulisses, poszukując Achillesa, przybywa na wyspę Seiros do króla Likomedesa. Władca chroniąc wojownika przed powołaniem do wojska szykującego się do oblężenia Troi, ukrywa go pośród dziewcząt na dworze pod imieniem Pirry. Jednak królewska córka Deidamia odkryła tożsamośc młodzieńca i darzy go uczuciem. Sam achille tęskni za walecznymi czynami.

Akt II

Ulisses podejrzewa, że Deidamia pomoże mu wpaść na trop Achillesa i zaczyna ją adorować, czym wzbudza zazdrość młodzieńca.  Król organizuje polowanie, podczas którego Pirra powala jelenia. Ulisses zaczyna żywić podejrzenia co do tożsamości dziewczyny. Także towarzysz Ulissesa, Fenice, król Argos, zaczyna adorować Pirrę, jednak wkrótce dostaje od niej solidnego kosza.

Akt III

Fenice przenosi swe uczucia na Nereię, Ulisses natomiast szykuje podstęp. Wykłada przeznaczone dla dziewcząt podarki, dorzucając do nich lśniącą zbroję. Podczas prezentacji świecidełek aranżuje fałszywy alarm, przekonując, że na pałac napadają piraci. Achilles zrzuca przebranie i wdziewa zbroję. Deidamia rozpacza i przeklina Ulissesa, Likomedes zezwala młodym na ślub, mimo niepomyślnych dla Achillesa wyroczni. Zadowolony Ulisses błogosławi kochanków.

Daphne HWV 4 – Dafne

opera w trzech aktach

muzyka Georg Friedrich Haendel

libretto Heinrich Hinsch

premiera w Theater am Gänsemarkt w Hamburgu, styczeń 1708

dzieło zamówione u Haendla przez nowego dyrektora opery w Hamburgu, Jeana-Henri Saubray’a, następcy Reinharda Keisera

pochodzi z opery Florindo und Daphne, która została podzielona na dwa osobne dzieła: Florindo i Daphne, w przedstawienie wpleciono sceny burleskowe

dzieło zaginione, zachowały się tylko fragmenty

Comus

muzyka sceniczna (trzy arie i chóry)
muzyka Georg Friedrich Haendel
libretto według maski Johna Miltona napisanej w 1634 w Ludlow Castle
premiera w Exton, 9 czerwca 1745
dzieło zaginione, odnalezione w 1969 przez Anthony Hicksa w Kolekcji Newmana Flowera w Manchester Public Library, opublikowane w 1977 przez Anthony Hicksa i Colina Timmsa
muzykę wykorzystał Haendel w The Ocassional Oratorio HWV 62