Archiwa tagu: La serva padrona

Co nas dziś bawi, co nas dziś śmieszy

Giovanni Battista PergolesiLa serva padrona
Polska Opera Królewska
11 lipca 2020

Teatr Królewski, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie

Kierownictwo muzyczne – Krzysztof Garstka
Reżyseria – Jitka Stokalska
Scenografia – Marlena Skoneczko
Ruch sceniczny – Alisa Makarenko

Wykonawcy:
Serpina – Aleksandra Klimczak
Uberto – Paweł Michalczuk
Vespone I – Rafał Krynicki
Vespone II – Jerzy Klonowski
Vespone III – Maciej Jan Kraśniewski
Capella Regia Polona, dyr. Krzysztof Garstka

Po czterech trudnych miesiącach pandemii i kompletnego zamarcia życia artystycznego, zwłaszcza muzycznego, to pierwsza premiera na polskich scenach muzycznych. Utwór wybrano starannie, także pod kątem wymagań bezpieczeństwa epidemicznego. A więc spektakl jest krótki – trwa godzinę, obsada sceniczna jest minimalna: dwoje solistów i jedna rola niema, scena w Łazienkach niewielka, a i tak zapełniona zaledwie w 1/3, publiczność w maskach, siedząca w wyznaczonych starannie miejscach z zachowaniem odpowiedniego dystansu.

La serva padrona nie jest dziełem operowym w pełnym tego słowa znaczeniu. W zamierzeniu to połączone ze sobą dwa intermezza, czyli krótkie scenki odgrywane w przerwach „prawdziwej” opery. Giovanni Battista Pergolesi skomponował je jako przerywniki do swej opera seria: Il prigionier superbo. Przedstawienie miało premierę w neapolitańskim Teatro San Bartolomeo 5 września 1733 roku. Paradoksalnie Il prigionier superbo zniknął ze sceny dość szybko, jak zresztą większość barokowych dzieł operowych. A La serva padrona szturmem podbiła publiczność i od czasu swojej premiery jest stale obecna na scenach muzycznych, grywana po włosku i tłumaczona na rozmaite języki, a w 1752 roku w Paryżu stała się nawet zarzewiem operowego konfliktu, zwanego Querelle des Bouffons. Jest pierwszą i w oczach wielu modelową opera buffa, czyli komiczną, a jej następczyniami są takie dzieła, jak choćby Cyrulik sewilski Rossiniego czy Don Pasquale Donizettiego.

Treść La serva padrona została zaczerpnięta z comedia dell’arte. Bohaterami są zasobny mieszczuch Uberto i jego młoda służąca Serpina. Sprytna młódka manipuluje swoim pryncypałem i po kilku zabawnych scenkach i przebierankach doprowadza go do ołtarza, stając się tytułową służącą-panią. Humor scenicznych perypetii z daleka pachnie naftaliną, a znane z dziesiątków dawnych komedii postaci totumfackiego, niemłodego mężczyzny i sprytnej kobietki stawiającej na swoim – a to „swoje” to oczywiście zamążpójście – nikogo już dziś nie śmieszy. Co więc zostaje z dziełka Pergolesiego? Oczywiście – muzyka! Zgrabna, pełna wdzięku, znakomicie podkreślająca charakter postaci i dająca śpiewakom pole do wokalnych popisów. Pergolesi napisał tę muzykę jako zaledwie 23-letni twórca, zmarł trzy lata później, a jego ostatnim dziełem było zachwycające Stabat mater. Aż trudno sobie wyobrazić, co mógłby stworzyć, gdyby los pozwolił mu pracować dłużej!

Dwójka głównych bohaterów – Aleksandra Klimczak jako Serpina i Paweł Michalczuk jako Uberto oraz potrójny Vespone; fot. POK

Jak przywołanie na scenę tego niewielkiego i wdzięcznego dziełka wykorzystał zespół artystów Polskie Opery Królewskiej? Spektakl reżyserowała Jitka Stokalska, która intermezzo Pergolesiego miała już okazję inscenizować bodajże kilkakrotnie. Jak to w POK bywa, trzymano się wiernie konwencji historycznej, choć podjęto próbę ożywienia spektaklu, ale o tym za chwilę. Piękne kostiumy, efektowne i cieszące oczy żywymi barwami, przygotowała Marlena Skoneczko. Scenografia była jak zwykle prosta i umowna, ale to przyjęta od początku przez POK konwencja, która wydaje się bardzo odpowiednia do niewielkiej sceny Teatru Królewskiego.

Spektakl przygotowano w dwóch obsadach. Pierwsza, która wystąpiła na pierwszej premierze 4 lipca, a w której  śpiewali Agnieszka Kozłowska i Sławomir Jurczak, artyści zasłużeni, znani, realizujący te role już niejednokrotnie. Obsada drugiej premiery 11 lipca to dla kontrastu sceniczna „młodzież” – Aleksandra Klimczak i Paweł Michalczuk. Oboje dali radę i zrealizowali bez większych problemów swoje zadanie. Aleksandra Klimczak zajmowała się do tej pory głównie muzyką współczesną, dało się słyszeć, że zmaga się nieco z „operowym” postawieniem głosu. A głos ma o dużej sile i naprawdę sporym potencjale na przyszłość. Paweł Michalczuk był chyba z początku zbytnio stremowany, miałam wrażenie, że siada nieco w dolnych rejestrach, ale dość szybko się rozśpiewał i  nie popełniał znaczących błędów. Nie liczyłam zbytnio, że młoda obsada odświeży zakurzoną komedię, ale przyznaję, że w przyjętej konwencji grali z ogromnym zaangażowaniem, zwłaszcza aktorskim, i spisali się całkiem nieźle.

A znakiem przyjętej konwencji, wyraźnie slapstickowej, stała się zmultiplikowana postać służącego Vespone. Rola niema w tym spektaklu została potrojona. Mieliśmy więc trzech Vespone, którzy dwoili się i – omen nomen – troili na scenie, próbując ożywić zdarzenia dziesiątkami gagów i akrobacji. Ruch sceniczny przygotowała w tym spektaklu Alisa Makarenko i z zadania uatrakcyjnienia spektaklu wywiązała się bez zarzutu.

Twórcy spektaklu niemal w komplecie; fot. IR

I wreszcie Capella Regia Polona w minimalnym składzie – zaledwie dwoje skrzypiec, altówka, wiolonczela, kontrabas i teorba, plus klawesyn, przy którym stanął prowadzący Capellę Krzysztof Garstka. Grali świetnie! Ani przez chwilę nie brakowało bogactwa i siły dźwięku. Mimo tak małego składu Capella dostarczała słuchaczom wrażeń całkiem sporej orkiestry, a do niewielkiej sceny Teatru Królewskiego była wręcz wymarzona. A muzyka Pergolesiego była wszak największym atutem tego wieczoru.

Mam nadzieję, że ta jaskółka zwiastuje powolne zmartwychwstanie scen muzycznych. Trudno, żeby w lipcu zwiastowała wiosnę. A udźwignąć musi wszystkie nasze nagromadzone przez tyle tygodni nadzieje i tęsknoty…

 

La serva padrona – wykonania

 

 

2020, 4 i 11 lipca – Polska Opera Królewska. Teatr Królewski w Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie

Kierownictwo muzyczne – Krzysztof Garstka
Reżyseria – Jitka Stokalska
Scenografia – Marlena Skoneczko
Reżyseria świateł – Karolina Gębska
Ruch sceniczny – Alisa Makarenko
Projekcje – Marek Zamojski

Wykonawcy:
Serpina – Aleksandra Klimczak / Agnieszka Kozłowska
Uberto – Sławomir Jurczak / Paweł Michalczuk
Vespone I – Rafał Krynicki
Vespone II – Jerzy klonowski
Vespone III – Maciej Jan Kraśniewski
Zespół instrumentów Dawnych Polskiej Opery Królewskiej Capella Regia Polona, dyr. Krzysztof Garstka

Relacja

 

2014 – Warszawska Opera Kameralna

Reżyseria: Aneta Groszczyńska

Wykonawcy:
Serpina – Barbara Zamek-Gliszczyńska
Uberto – Hubert Napiórkowski
Vespone – Błażej Twarowski
Zespół „Gradus ad Parnassum”
Dyrygent – Krzysztof Garstka

 

2013, 23 marca – Krakowska Opera Kameralna

Inscenizacja i reżyseria – Wacław Jankowski
Kierownictwo muzyczne – Michał Łukasz Niżyński
Scenografia, kostiumy, projekty lalek – Grażyna Żubrowska
Choreografia – Jadwiga Leśniak-Jankowska
Serpina – Anna Filipowska-Wolfinger
Uberto – Andrzej Nowicki

 

2012, 7 stycznia – Teatr Lalek Rabcio w Rabce

Kierownictwo muzyczne: Michał Łukasz Niżyński
Inscenizacja i reżyseria – Wacław Jankowski
Scenografia, kostiumy, projekty lalek – Grażyna Żubrowska
Choreografia: Jadwiga Leśniak-Jankowska

Spektakl zrealizowany we współpracy z Krakowską Operą Kameralną

 

2011, 11 grudnia – Krakowska Opera Kameralna

Kierownictwo muzyczne – Michał Łukasz Niżyński
Inscenizacja i reżyseria – Wacław Jankowski
Scenografia, kostiumy, projekty lalek – Grażyna Żubrowska
Choreografia: Jadwiga Leśniak-Jankowska
Orkiestra Krakowskiej Opery Kameralnej

 

2010, 6 listopada – Teatr Druga Strefa, Poznań

Kierownictwo muzyczne: Francesco Bottigliero
Reżyseria: Natalia Babińska
Scenografia: Diana Marszałek
Wykonawcy:
Serpina – Barbara Gutaj, Natalia Puczniewska
Uberto – Jarosław Bodakowski, Andrzej Ogórkiewicz
Vespone – Tomasz Raczkiewicz, Bartłomiej Szczeszek
Orkiestra Collegium Musicum Poznań

 

2010, 23 czerwca – Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna, Kraków

Reżyseria: Monika Rasiewicz
Asystent reżysera: Łukasz Korczak
Kierownictwo artystyczne: Bogumiła Gilbert-Studnicka

Wystąpili:
Serpina – Bogumiła Dziel-Wawrowska, Anna Filimowska-Wolfinger
Uberto – Andrzej Nowicki, Przemysław Bałka
Vespone – Marcin Szumilas, Przemysław Piskozub
Taniec – Anna i Marcin Sieprawscy

 

2010, 26 kwietnia – Scena Akademii Muzycznej, Gdańsk

G.B. Pergolesi, La serva padrona, D. Cimarosa, Il Maestro di Cappella

Kierownictwo muzyczne i realizacja partii fortepianowej: A. Nanowski
Reżyseria: Dorota Kolak
Scenografia: Zofia Biały
Wystąpili: studenci II, IV i V roku wydziały Aktorskiego

 

2010, 26 stycznia – Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu

Kierownictwo muzyczne: Francesco Bottigliero
Reżyseria: Natalia Babińska
Scenografia: Diana Marszałek

Wystąpili:
Serpina – Barbara Gutaj, Natalia Puczniewska
Uberto – Jarosław Bodakowski, Andrzej Ogórkiewicz
Vespone – Tomasz Raczkiewicz, Bartłomiej Szczeszek

 

2007, grudzień – Klub M25, Warszawa

Reżyseria: Natalia Babińska
Scenografia i kostiumy: Zofia Borucińska, Piotr Rycyk, Olga Dackiewicz
Projekcje multimedialne: Maciej Makowski, Zofia Borucińska, Piotr Rycyk

Wystąpili:
Serpina – Łucja Szablewska
Uberto – Tomasz Raff
Vespone – Maciej Makowski
Warszawska Orkiestra Młodych „Sinfonia Artis”, dyr. Wojciech Semerau-Siemianowski
Realizacja basso continuo: Katarzyna Drogosz

 

2006, 8 marca – Opera na Zamku w Szczecinie

Kierownictwo muzyczne – Piotr Deptuch
Reżyseria – Ryszard Peryt
Scenografia: Mirosława Poślednik
Serpina – Joanna Tylkowska
Uberto – Janusz Lewandowski
Vespone – Jakub Gwint

 

2005, 26 lutego – Opera Bałtycka, Gdańsk

Kierownictwo muzyczne: Olga Niecziporenko
Reżyseria: Dorota Kolak
Scenografia: Łucja i Bruno Sobczakowie
Serpina – Anna Fabrello
Uberto – Piotr Lempa
Vespone – Leszek Kruk

 

2003, 26 lipca – Opera Bałtycka, Gdańsk

La serva patrona, czyli vademecum młodej sekretarki
Kierownictwo muzyczne: Andrzej Nanowski
Reżyseria: Dorota Kolak
Scenografia: Dorota Roqueplo

Wystąpili:
Serpina, sekretarka – Jagna Jędrzyńska
Uberto, jej szef – Piotr Lempa
Vespone, goniec – Filip Michalak

 

2002, 10 października – Teatr Wielki Łódź

Reżyseria: Marek Targowski
Inscenizacja: Piotr Łazarkiwicz
Opieka scenograficzna: Bożena Smolec-Błaszczyk

Wystąpili:
Serpina – Dorota Wójcik
Uberto – Przemysław Rezner
Vespone – Marek Targowski

 

2000, 8 lipca – Gdańska Opera Marionetek

Kierownictwo muzyczne: Tomasz Krezymon
Reżyseria: Lesław Piecka
Scenografia: Liliana Jankowska

Wystąpili:
Serpina – Magdalena Witczak, Anna Guz, Agnieszka Oszczyk
Uberto – Piotr Macalak, Marcin Tlałka
Animacja – Monika Bania, Katarzyna Gromotowicz, Jolanta Molendova, Andrzej Bocian, Marcin Dąbrowski, Konrad Ignatowski, Dariusz Waraksa

 

1999, 4 października – Opera Wrocław

Kierownictwo muzyczne: Michał Nesterowicz
Reżyseria: Janina Niesobska
Scenografia i kostiumy: Maria Balcerek

Wystąpili:
Serpina – Ewa Murawska-Kalinin, Ewa Czermak
Uberto – Janusz Zawadzki, Radosław Żukowski
Vespone – Jacek Ryś

 

1996, 20 października – Śląska Opera Kameralna, Szczawno Zdrój

Kierownictwo muzyczne: Mieczysław Dondajewski
Reżyseria: Robert Skolmowski
Scenografia: Małgorzata Słoniowska

Wystąpili:
Serpina – Agnieszka Dondajewska
Uberto – Józef Frakstein
Vespone – Adam Wolańczyk

 

1995, 16 grudnia – Teatr im Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze, Scena Studyjna

Kierownictwo muzyczne: Tadeusz Zathey
Reżyseria: Krzysztof Galos
Scenografia: Marian Panek

Wystąpili:
Serpina – Elżbieta Kosecka
Uberto – Piotr Przeniosło
Vespone – Piotr Konieczyński

 

1994, 21 listopada – Opera Śląska w Bytomiu (wznowienie spektaklu z 1987)

Il maestro finito (La serva Padrona i Il maestro di capella Domenica Cimarosy)
Kierownictwo muzyczne: Jerzy Salwarowski
Reżyseria: Robert Skolmowski
Scenografia: Barbara Zawada
Choreografia: Honryk Konwiński

Wystąpili:
Serpina – Barbara Bałda, Ewa Dłubak-Ansaldi, Leokadia Duży
Uberto il maestro di capella – Tadeusz Lesnicxzak, Bogdan Kurowski
Vespone – Jacek Greszta, Franciszek Wołoch

 

1992, 1 października –Opera i Filharmonia Bałtycka w Gdańsku. Scena Małych Form

Kierownictwo muzyczne: Jerzy Michalak
Reżyseria: Jerzy Michalak
Scenografia: Alina Afanasjew

Wystapili:
Serpina – Liliana Kamińska
Uberto – Maciej Wójcicki
Vespone – Marek Kaczaniowski

 

1988 – Warszawska Opera Kameralna

Reżyseria: Jitka Stokalska

Wystąpili:
Serwina – Agnieszka Kurowska
Uberto – Piotr Nowacki

 

1987, 17 grudnia – Opera i operetka w Szczecinie

Kierownictwo muzyczne: Andrzej Knap
Reżyseria: Marek Hass
Scenografia: Bogusław Cichocki

Wystąpili:
Serpina – Agata Wiśniewska, Bożena Wagner, Wiesława Kuźnicka
Uberto – Mirosław Maj, Edmunt Piotrowski, Bogumił Majchrzak
Vespone – Janusz Grzegorczyk. Witold Krasuski

 

1987, 28 listopada – Opera Śląska w Bytomiu

Il maestro finito (La serva Padrona i Il maestro di capella Domenica Cimarosy)
Kierownictwo muzyczne: Jerzy Salwarowski
Reżyseria: Robert Skolmowski
Scenografia: Barbara Zawada
Choreografia: Honryk Konwiński

Wystąpili:
Serpina – Barbara Bałda, Ewa Dłubak-Ansaldi, Leokadia Duży
Uberto il maestro di capella – Tadeusz Lesnicxzak, Bogdan Kurowski
Vespone – Jacek Greszta, Franciszek Wołoch

 

1986, 29 listopada – Warszawska Opera Kameralna. Operowa Scena Marionetek

Reżyseria: Lesław Piecka
Scenografia: Liliana Jankowska

Wystąpili:
Serpina – Krystyna Kołakowska
Serpina (animacja) – Elżbieta Socha, Maria Wilma-Hinz, Beata Łuczak
Uberto – Jerzy Mahler
Uberto (animacja) – Bogna Fastyn, Magdalena Skowrońska, Maciej Skowroński
Vespione (animacja) – Michał Birbo, Urszula Janik, Beata Łuczak

 

1979, maj – Teatr Muzyczny Słupsk

Kierownictwo muzyczne: Nowak
Reżyseria: Marek Weiss
Scenografia: Dobrowolski

 

1979 – Fiharmonia Sinfonia Baltica, Słupsk

Reżyseria: Marek Grzesiński

 

1977, 4 kwietnia – Warszawska Opera Kameralna

Kierownictwo muzyczne: Juliusz Borzym
Reżyseria: Lech Komarnicki
Scenografia: Andrzej Sadowski

Wystąpili:
Serpina – Krystyna Kołakowska
Uberto – Jerzy Mahler
Vespione – Jan Muszyński
Rola niema – Marian Tilszer

 

1970, 7 listopada/1971, 6 lutego – Opera i Filharmonia Bałtycka w Gdańsku

Kierownictwo muzyczne: Jerzy Procner
Reżyseria: Kazimierz Łastawiecki
Scenografia: Elżbieta Chojak-Myśko

Wystąpili:
Serpina – Łucja Żelukiewicz, Katarzyna Kalka
Uberto – Jerzy Szymański, Andrzej Szwarckopf
Vespione – Zygmunt Kamiński

 

1961, 12 września – Filharmonia Narodowa/Teatr Stara Pomarańczarnia, Warszawa

Kierownictwo muzyczne: Stefan Sutkowski, Juliusz Borzym
Reżyseria: Joanna Kulmowa, Jan Kulma
Scenografia: Andrzej Sadowski

Wystąpili:
Serpina – Bogna Sokorska
Uberto – Bernard Ładysz
Vespione – Bronisła Pawlik

 

1945, 13 sierpnia – Teatr Lalki i aktora „Groteska” w Krakowie

Kierownictwo muzyczne: Jerzy Procner
Reżyseria: Władysław Jarema
Dekoracje i kostiumy: Andrzej Cybulski, Marian Szulc

Wystąpili:
Serpina – Krystyna Żykowska
Uberto – Leszek Chobot
Vespione – Bronisław Pawlik

 

La serva padrona

La serva padrona – Służąca panią

intermezzo w dwóch częściach do opery Il prigioner superbo
muzyka Giovanni Battista Pergolesi
libretto Gennaro Antonio Federico na motywach sztuki Jacopa Angelo Nelli
premiera 28 sierpnia lub 4 września 1733 w Teatro San Bartolomeo w Neapolu
(prapremiera w Polsce 1774 – wersja niemiecka, 1780 – wersja polska)

Obsada premierowa:
Serpina (sopran) – Laura Monti
Uberto (bas) – Gioacchino Corradi
Vespone (rola niema)

Intermezzo primo

Bogacz Umberto na próżno czeka na śniadanie i pomoc w ubieraniu ze strony swej służącej Serpiny. Ta nie tylko nie zamierza mu pomagać, ale zarządza całym domem żelazną ręką. Rozstawia po kątach zarówno Umberta, jak i niemego służącego Vespone. W końcu Umberto nakazuje Vespone, aby natychmiast znalazł mu żonę. Serpina jest pewna, że to ona jest najlepszą kandydatką.

Intermezzo secondo

Serpina namawia Vespone do udawania zakochanego w niej żołnierza. Chce w ten sposób wzbudzić zazdrość Umberta. Umberto zrazu jest zadowolony, jednak Serpina przynosi mu wiadomość od rzekomego narzeczonego – ma jej dać obfite wiano. Umberto decyduje, że w takim razie woli sam poślubić Serpinę. Vespone ujawnia się, Serpina pada w ramiona Umberta.

Wykonania w Polsce