Farnace RV 711

dramma per musica w trzech aktach
muzyka Antonio Vivaldi
libretto Antonio Maria Luchini
premiera w Teatro Sant’Angelo w Wenecji, 10 lutego 1727
wydana jesienią 1727 z aktami I i II w nowej wersji, wznowiona w teatrze hrabiego Franza Antona von Sporka w Pradze, 1730, w Teatro Omodeo w Pawii, 1731, w Mantui i w Mediolanie, karnawał 1732 (wersja zmieniona), we Florencji, 1733 (wersja oryginalna), w Teatrze Dolifin w Treviso, karnawał 1737

Premierowa obsada
Farnace (sopran) – Maria Maddalena Pieri
Berenice (sopran) – Angela Capuano Romana
Tamiri (alt) – Anna Girò
Selinda (sopran) – Lucrezia Baldini
Gilade (sopran-kastrat) – Filippo Finazzi
Aquilio (tenor)
Pompeo (alt-kastrat) – Lorenzo Moretti

Akt I

Farnace, władca Pontu, obawia się, że nie oprze się ofensywie Pompejusza. Rozkazuje Tamiri, swojej małżonce, aby w obliczu klęski zabiła ich syna i popełniła samobójstwo (Ricordati chi sei). Tamiri nie chce wypełnić przysięgi (Combattono quest’alma). Berenika, matka Tamiri, nienawidzi Farnacego – zabił jej męża i porwał córkę. Sprzymierzyła się więc z Pompejuszem i przybyła, aby go wesprzeć swym wojskiem. W obozie Pompejusza przebywa w niewoli Selinda, siostra Farnacego. Książe Gilade, dowódca wojsk Bereniki, zakochuje się w Selindzie (Nell’intimo). Także dowódca wojsk Pompejusza Aquilio darzy ją uczuciem (Penso che que’begl’occhi).  Ta jednak stawia nade wszystko lojalność wobec brata (Al vezzegiar). Tamiri nie potrafi zabić swojego dziecka i szuka dlań schronienia w grobowcu władców Pontu (accompagnato O figlio, o troppo tardi). Jej samobójstwu zapobiega matka, która jednak chce się dowiedzieć, gdzie córka ukryła wnuka, aby go zamordować (Da quel ferro). Tamiri jest pełna złych przeczuć (Leon feroce). Pompejusz przygotowuje ostateczne starcie (Sorge l’intrato nembo).

Akt II

Gilade i Aquilio rywalizują o Selindę, ona jednak zwleka z deklaracją, którego wybierze (Lascia di sospiro). Berenika zachęca Giladesa do poszukiwań Farnacego, kpi też z jego uczucia do Selindy (Langue misero), on jednak wciąż ją adoruje (C’è un dolce furore). Farnace spotyka Tamiri w grobowcu, jest zawiedziony, że nie popełniła samobójstwa. Dopytuje o syna, Tamiri go zapewnia, że zabiła chłopca. Farnace wpada w rozpacz (Gelido in ogni vena). Tymczasem przybywa Berenika i rozkazuje zniszczyć grobowiec. Tamiri chce ocalić syna, oddaje go więc babce. Farnace wybucha gniewem. Selinda prosi Giladesa o opiekę nad bratankiem (Quel tuo ciglio). Farnace chce zabić żonę przed ostateczna bitwą (Spogli pur). Berenika żąda od Pompejusza zabicia swego wnuka, ten jednak wzdryga się przed mordem i powierza chłopca Aquiliowi (Roma invitta). Berenika wybucha gniewem (Lascero d’esser spietata). Aquilio adoruje Selindę, a ona czyni mu nadzieje (duetto Io sento mel petto).

Akt III

Po zwycięstwie Pompejusza, Berenika znów żąda głowy wnuka (Quel candido fiore). Tamiri jednak udaje się odzyskać syna. Farnace wpada w furię, gdyż odbiera łaskę Pompejusza jako obrazę. Nie daje się przebłagać żonie (Forse, o caro; Quel torrente). Selinda nastawia Giladesa przeciw Berenice (Scherza l’aura), Aquilia zaś przeciw Pompejuszowi (Ti vantasti). Aquilio i Farnace w tym samym momencie próbują dopaść Pompejusza. Berenika rozpoznaje Farnacego i żąda jego śmierci, Tamiri błaga o łaskę, Farnace gardzi litością. Pompejusz zniecierpliwiony arogancją przeciwnika wydaje go teściowej (kwartet Io crudel?). Pojawiają się Aquilio i Gilades – chcą zabić Pompejusza i Berenikę. Farnace osłania Rzymianina, który z kolei ratuje Berenikę. Farnace podaje teściowej miecz, godząc się na śmierć. Berenika – wzruszona jego męstwem i widokiem córki i wnuka – odstępuje od zemsty. Nastaje ogólna zgoda (coro Coronata di gigli e di rose).

Wykonania w Polsce.

Relacja z polskiej premiery.