Il Sant’Alessio – Święty Aleksy
dramma musicale w trzech aktach
muzyka Stefano Landi
libretto Giulio Rospigliosi
premiera w Palazzo Barberini ai Giubbonari w Rzymie, 8 marca 1631, wznowiona 21 lutego 1632 na inaugurację Palazzo Barberini alle Quatro Fontane
dekoracje sceniczne Pietro da Cortona
Premierowa obsada:
Sant’Alessio (sopran-kastrat) – Angelo Ferrotti (?)
Roma (sopran chłopięcy) – Paoluccio cipriani
Eufemiano (bas) – Francesco Bianchi
Adrasto (tenor)
Curtio (sopran)
Martio (alt)
Demon (bas) – Bartolomeo Nicolini (?)
Mamka (alt)
Małżonka (sopran-kastrat) – Marc’Antonio Pasqualini (?)
Matka (sopran)
Anioł (sopran)
Religia (sopran)
Nuncjusz (alt)
Prolog
Zapowiedź wystawienie dramatu opowiadającego o św. Akejsym na cześć gościa, księcia Aleksandra Karola Wazy. Pesni na chwałę Rzymu.
Akt I
Senator rzymski Eufemian zwierza się rycerzowi Adraście z troski o ukochanego syna, Aleksego, który przepadł bez wieści. Adrasto przyznaje, że słyszał o Aleksym w Palestynie z ust pobożnego pielgrzyma. Aleksy bowiem uciekł od bogactw i moralnej nędzy Rzymu i jako żebrak żyje potajemnie w pałacu ojca, prześladowany przez rozpustników Kurcjusza i Marcjusza. Czyny Aleksego wywołują furię Demona. Matka bohatera i jego Małżonka wciąż go opłakują. Domownicy modlą się za niego.
Akt II
Demon knuje spisek mający zawrócić Aleksego z drogi wyrzeczeń: nakłania jego Małżonkę, alby wyruszyła w świat ma poszukiwanie męża, licząc, iż Aleksy ujawni wówczas swą tożsamość. Małżonka Aleksego i jego Matka chcą wyruszyć wspólnie na poszukiwania. Aleksy, nie ujawniając swej tożsamości, błaga je o rezygnację z tego niebezpiecznego przedsięwzięcia. Aleksy szuka rady w modlitwie do bożego miłosierdzia. Waha się, czy powinien ujawnić swą tożsamość i zrezygnować z ascezy. Demon staje przed nim w przebraniu Pustelnika i próbuje go zwieść. Z nieba zstępuje anioł i przepędza Demona, obiecując Aleksemu wieczną nagrodę. Marcjusz bierze Demona za prawdziwego pustelnika i drwi z niego. Demon zsyła nań boleści. Religia sławi w niebiosach zwycięstwo Aleksego nad pokusami. Nowina o niosącym pociechę głosie z niebios dociera do Eufemiana.
Akt III
Demon pogrąża się w piekielnej otchłani. Głos z niebios wzywa wiernych do Eufemiana i nakłania do oddania czci słudze bożemu, który oddał ducha. Eufemian i Matka rozpoznają w nim swojego syna. Chór aniołów koi ich ból. Religa i i Cnota nadają imię Aleksego jednej z rzymskich świątyń.
Słowa kluczowe: Landi, opera barokowa, opera włoska