Adriano in Siria – Hadrian w Syrii
dramma per musica w trzech aktach
muzyka Giovanni Battista Pergolesi
libretto Pietro Metastasio
premiera w Teatro San Bartolomeo w Neapolu, 25 października 1734, z intermezzo Livietta e Tracollo
Premierowa obsada:
Adriano, cesarz rzymski (sopran) – Maria Marta Monticelli
Sabina, narzeczona Adriana (sopran) – Catering Fumagalli
Osroa, król Partów (tenor) – Francesco Tolve
Emirena, córka Osroa, narzeczona Farnaspe (sopran) – Giustina Turcotti
Farnaspe, książe partyjski (mezzosopran – kastrat) – Gaetano Majorano „Caffarelli”
Aquilio, trybun rzymski (sopran) – Margherita Chimenti „La Droghierina”
Akt I
Cesarz Hadrian podbija królestwo Partów i więzi króla Osroa i jego córkę Emirenę. Zakochuje się w Emirenie, zapominając o rzymskiej narzeczonej Sabinie. Osroa odrzuca zaproszenie do Antiochii, jednak dołącza dyskretnie do orszaku księcia Farnaspe, narzeczonego Emireny. Farnaspe prosi Hadriana o uwolnienie Emireny, Hadrian nie chce mu odmówić. Jego zausznik, trybun Aquilio jest z tego niezadowolony, ponieważ kocha Sabinę i uczucie Hadriana do Emireny jest mu na rękę. Aquilio zdobywa zaufanie Emireny, która obawiając się cesarza, ukrywa miłość do Farnaspa. Farnaspe jest zrozpaczony. Cesarz Hadrian, wiedziony uczuciem i nadzieją, proponuje Emirenie małżeństwo i tron. Niespodziewanie przybywa Sabina. Osroe nocą podpala pałac, rzucając podejrzenie na księcia. Farnaspe rzuca się w ogień na ratunek Emirenie, czym przekonuje ją o swojej miłości. Hadrian wtrąca księcia do więzienia.
Akt II
Emirena wyjawia Sabinie swoje uczucie do księcia. Sabina przyrzeka pomoc w ucieczce jej i Farnaspa. Podczas ucieczki kochankowie dostają się w ogień walki. Osroa twierdzi, że zabił cesarza. Hadrian jednak przeżył i podejrzewa o zamach Farnaspa. Emirena wskazuje prawdziwego sprawcę, nie rozpoznając swego ojca. Hadrian więzi cała trójkę: Osroa, Emirenę i Farnaspa.
Akt III
Aquilio namawia Sabinę do wyjazdu i radzi cesarzowi, by poprosił Osroa o rękę Emireny w zamian za wolność i tron. Jednak Osroa nie ufa cesarzowi i utwierdza Emirenę w niechęci do Hadriana. Cesarz postanawia przykuć wroga do swego rydwanu podczas triumfalnego wjazdu do Rzymu. Farnaspe pragnie ratować życie króla. Sądząc, że cała Azja ucierpi od gniewu cesarza, prosi Emirenę, by uległa Hadrianowi. Sabina spotyka Hadriana nad brzegiem morza i w rozmowie ujawnia intrygi Aquilia. Z miłości do Hadriana jest gotowa odstąpić go Emirenie. Cesarz wzruszony jej szlachetnością ułaskawia wszystkich, łączy Emirenę i Farnaspa i poślubia Sabinę.
Inscenizacje przedstawiane w Polsce.
Słowa kluczowe: Adriano in Siria, Neapol, opera barokowa, opera włoska, Pergolesi