Jephtha HWV 70
oratorium w trzech aktach
muzyka Georg Friedrich Haendel
libretto Thomas Morel, na motywach dramatu George’a Buchnana „Jephthes sive votum” i biblijnej Księgi Sędziów, 11
premiera w Covent Garden w Londynie, 26 lutego 1752
Premierowa obsada:
Jephtha (tenor) – John Beard
Iphis, jego córka (sopran) – Giulia Frasi
Storge, jego żona (mezzosopran) – Caterina Galli
Zebul, brat Jephthy (bas) – Robert Wass
Hamor, zakochany w Iphis (contratenor) – Mr. Brent
Anioł (sopran) – nieznany sopran chłopięcy
Akt 1
Izraelici, którzy od osiemnastu lat znajdują się pod panowaniem sąsiednich Ammonitów, przyjęli wiele ich zwyczajów i zaczęli również czcić ich bogów. Stają wobec tego w obliczu utraty ojczyzny i tożsamości religijnej, chyba że się zbuntują, jak mówi im Zebul (recitativo accompagnato: It must be so). Zebul radzi rodakom, żeby odwołali z wygnania jego przyrodniego brata Jeftę, by ten mógł poprowadzić ich ku wolności i nakłonić do pokuty za czczenie bożków Ammonitów (Pour forth no more unheeded pray’rs). Izraelici przyrzekają, że zaprzestaną składania ofiar amonickim bogom Molochowi i Kemoszowi i odtąd będą czcić tylko Jehowę (chór: No more to Ammon’s god and king). Jefta, ufny we własną cnotę, zgadza się poprowadzić Izraelitów w walce z ich wrogami pod warunkiem, że jeśli odniesie zwycięstwo, będzie potem ich przywódcą w czasie pokoju (Virtue my soul shall still embrace). Żona Jefty Storgé wspiera jego misję, ale zapowiada, że będzie bardzo tęsknić podczas jego nieobecności (In gentle murmurs will I mourn). O rękę Ifis, jedynej córki Jefty i Storgé, prosi jej ukochany Hamor (Dull delay, in piercing anguish). Ifis prosi go, aby udowodnił, że jest jej wart, walcząc najpierw mężnie pod dowództwem jej ojca (Take the heart you fondly gave). Hamor decyduje się na walkę, oboje snują plany szczęśliwego życia w wolnym kraju (Duet: These labours past, how happy we!). Jefta w samotności składa przysięgę Jehowie, że jeśli pozwoli mu on odnieść zwycięstwo nad wrogami Izraela, złoży Bogu w ofierze pierwszą żywą istotę, jaką zobaczy po powrocie po bitwie (recitativo accompagnato: What mean these doubtful fancies of the brain?). Izraelici błagają Jehowę o pomoc (chór: O God, behold our sore distress). Storgé nie zdaje sobie sprawy z pochopnej przysięgi męża, ale przeczuwa tragedię (Scenes of horror, scenes of woe). Opowiada córce, że przyśniło jej się grożące Ifis niebezpieczeństwo, ale Ifis lekceważy obawy matki (The smiling dawn of happy days). Izraelici wysyłają poselstwo do króla Ammonitów, oferując warunki pokoju, ale zostają one to odrzucone. Jefta nakazuje Izraelitom przygotowanie do wojny, Izraelici ufają, że Bóg im pomoże (chór: When His loud voice thunder spoke).
Akt 2
Hamor przynosi Ifis wiadomość, że jej ojciec całkowicie pokonał w bitwie Ammonitów. Izraelici świętują wielkie zwycięstwo, które przypisują anielskiej pomocy (chór: Cherub and seraphin). Po dowiedzeniu swojej wartości w bitwie, Hamor ma nadzieję, że Ifis zgodzi się teraz go poślubić (Up the dreadful steep ascending). Ifis przygotowuje się do wyjścia, by pogratulować ojcu – wraz z innymi młodymi dziewczetami wita go śpiewem i tańcem (Tune the soft melodous lute). Zebul cieszy się, że Jefta wywalczył wolność dla swojego ludu (Freedom now once more possessing), ale Jefta stanowczo twierdzi, że chwała należy do Pana (His mighty arm, with sudden blow). Izraelici dziękują Bogu (chór: In glory high, in might serene). Ifis prowadzi procesję młodych śpiewających i tańczących dziewcząt na powitanie ojca (Welcome as the cheerful light; Chór Dziewic: Welcome thou). Jephtha jest przerażony, że to właśnie jego córka jest pierwszą żywą istotą, którą zobaczył po powrocie i nakazuje jej, aby odeszła. Jego przysięga wymaga bowiem poświęcenia jedynego dziecka, choć on wolałby sam umrzeć (Open thy merble jaws, O tomb). Jefta wyjaśnia żonie, bratu i Hamorowi, że przez złożenie pochopnej przysięgi musi teraz zabić córkę. Jego żona gwałtownie odrzuca tę przerażającą perspektywę (recitativo accompagnato: First perish thou; aria: Let other creatures die). Hamor błaga, by pozwolono mu umrzeć w miejsce jego ukochanej (On me let blind mistaken die). Wszyscy troje błagają Jeftę, by nie dotrzymywał swojej okrutnej przysięgi, ale on upiera się, że nie ma wyboru (Kwartet: Oh, spare your daugther). Ifis powraca, słysząc o przysiędze swojego ojca (recitativo accompagnato: Such news flies swift) i akceptuje, że musi zginąć z jego ręki (Happy they). Jefta jest głęboko udręczony (recitativo accompagnato: Deeper, and deeper still), ale wciąż wierzy, że musi wypełnić swoją przysięgę. Izraelici komentują niepoznawalne drogi Boga (chór: How dark, O Lord, are Thy decrees).
akt 3
W wielkiej rozpaczy Jefta przygotowuje się do złożenia ofiary z ukochanej córki (recitativo accompagnato: Hide thou thy hated beams) i modli się, aby mogła zostać przyjęta do nieba (Waft her, angels, through the skies). Ifis jest pogodzona ze swoim losem (Farewell, ye limpid springs and floods), a zgromadzeni kapłani głoszą poddanie się woli Bożej (chór kapłanów: Doubtful fear and rev’rent awe). Gdy jednak Jefta unosi nóż ofiarny, słychać niebiańską muzykę i pojawia się anioł, który oznajmia, że krwawa ofiara nie podoba się Bogu. Nakazuje, aby Ifis poświęciła się służbie Bogu i pozostała dziewicą przez całe dalsze życie (Happy Iphis shalt thou live). Kapłani wysławiają miłosierdzie Boże (chór: Theme sublime ef endless praise). Zebul ogłasza, że wiara i odwaga Ifis zostaną na zawsze zapamiętane (Laud her, all ye virgin train). Storgé czuje ulgę i jest szczęśliwa, że jej córka nie zostanie skazana na śmierć (Sweet as sight to the blind), a Hamor cieszy się, że Ifis będzie bezpieczna, chociaż opłakuje fakt, że nigdy nie będzie jego żoną (‚Tis Heav’n’s all-rulling pow’r). Ifis ma nadzieję, że odnajdzie inną miłość, gdy poświęci się samotnej służbie Bogu przez całe życie (All that is in Hamor mine) i obiecuje Hamorowi, że będzie go szanować za zaakceptowanie tej decyzji (Duet: Freely I to Heav’n resign). Wszyscy wyrażają swoją radość (kwintet: Joys triumphant crown thy days).
Słowa kluczowe: Haendel, Jephtha, oratorium