Naïs – Nais
pastorale héroïque w trzech aktach z prologiem
muzyka Jean-Philippe Rameau
libretto – Louis de Cahusac
premiera w Académie Royale de Musique, Théâtre du Palais-Royal 22 kwietnia 1749
Premierowa obsada:
Naïs (sopran) – Marie Fel
Neptune (tenor) – Pierre Jélyotte
Jupiter, Tirésie (bas) – François Le Page
Télénus (bas) – Claude Chassé de Chinais
Pluton (bas)
Astérion (tenor) – François Poirier
Palémon (bas) – Person
Flore, Bergère (soprany) – Coupée, Pavignée
Prolog. Zgoda bogów
Wojna i Niezgoda podburzają Tytanów i Gigantów do rzucenia wyzwania bogom (Attaquonsles cieux). Chór wzywa Jowisza (Lancez, lancez la foudre). Gromowładny wespół z innymi bogami uśmierza bunt (Triomphe, au Jupiter), po czym dzieli się władzą z pozostałymi bogami: sam obejmuje niebo, Neptun dostaje we władanie wody, zaś Pluton – krainę zmarłych, w której więzi Niezgodę i Wojnę. Flora obiecuje słodycz wiosny (Ah! que la paix noux promet de douceurs). Bogowie triumfalnie wstępują na Olimp (Heureux vainqueur).
Akt I
Na igrzyska nad brzegiem Cieśniny Korynckiej przybywa Neptun w przebraniu (Que ces paisibles bords – Je ne suis plus ce Dieu volage). Serce boga zdobyła nimfa Nais, jednak gdy się ona pojawia (Tendres oiseaux), ściga ją zalotnik Telenus (J’ai trop connu par vos soupors). Inny z jej zalotników, Asterion, bierze w igrzyskach udział (tercet Chantons le dieu des eaux). Jednak Nais nie odwzajemnia uczuć swoich zalotników. Po igrzyskach pośród ludzi pojawiają się morskie bóstwa i boginki (Chantons Naïs), wdzięki pięknej nimfy opiewa też wciąż ukrywający tożsamość Neptun (Tout cède au charme de vos yeux). To widowisko bardzo podoba się Nais.
Akt II
Nais adorowana przez Neptuna przybywa do groty wróżbity Tyrezjasza, swojego ojca (Dans ce riant séjour). Zakochany bóg wyjawia nimfie swe uczucia (L’Amour, dont je bravais l’empire). Nais odrzuca jego zaloty, choć w głębi serca odwzajemnia jego uczucia (Ces rapides traits de flamme). Telenus podejrzewa, że Nais wreszcie się zakochała (Non, je ne serai plus inquitet), jednak Nais ucieka przed nim do groty ojca, co wzbudza zazdrość w nieszczęsnym zalotniku (Cessez, soupçons jaloux). Do groty przybywa drugi z wielbicieli nimfy, Asterion (Les ennuis de l’incertitude). Tyrezjasz odbiera hołdy pasterzy (La voix des plaisirs m’appelle – Chantez, riez). Wróżbita zgadza się przepowiedzieć proszącym przyszłość. Asterion pyta, czy Nais go pokocha. Tejrezjasz tłumaczy mowę ptaków i oznajmia, że Nais pokocha, jednak wszyscy powinni się lękać gniewu boga mórz. Asterion i Telenus postanawiają złożyć w ofierze Neptunowi tajemniczego rywala (Aux armes, vangeons-nous).
Akt III
Neptun czeka na Nais nad brzegiem morza (Mais déjà l’horizon s’éclaire). nimfa ostrzega go, że czyhają na niego wrogowie, on jednak chce słuchać tylko o miłości (Que l’univers entier – Amor me guide). Gdy okręty wojenne atakują łodzie morskich bóstw (Allumez, vos rapides feux), Neptun wzburza fale i topi napastników. ujawnia nais swoja tożsamość i zabiera ją do wodnego pałacu (duet: Que je vous aime).