Archiwa tagu: serenata

Aci, Galatea e Polifemo – inscenizacje

Aci Galatea e Polifemo, Dramma per Musica, Festiwal Oper Barokowych, Haendel, opera barokowa, opera włoska, serenata

2019, 14-15 września – V Festiwal oper Barokowych Dramma per Musica, Mała Warszawa w Warszawie

Kierownictwo muzyczne – Krzysztof Garstka
Reżyseria, scenografia i reżyseria multimedialna – Bożena Bujnicka
Multimedia – Piotr Majewski, Kamil Krępski

Wystąpili:
Galatea – Magdalena Pluta
Aci – Dagmara Barna
Polifemo – Łukasz Konieczny

Epizodyści: Izabela Budzinowska, Krzysztof Bujnicki, Małgorzata Ładzińska, Ignacy Maciejewski, Wojciech Sztyk

Gradus ed Parnassum:
I skrzypce –Michał Piotrowski, Aleksandra Brzóskowska, Alucja Sierpinska
II skrzypce – Joanna Gręziak, Małgorzata Góraj, Anna Małecka
altówki – Katarzyna Rymuza, Marcin Stefaniuk
wiolonczele – Katarzyna Szewczykowska, Katarzyna Cichoń
kontrabas – Grzegorz Zimak
fagot – Szymon Józefowski
chitarrone – Filip Zieliński
obój – Agnieszka Mazur
flet prosty – Marek Nahajowski
trąbki naturalne – Tomasz Ślusarczyk, Michał Tyrański
klawesyn i dyr. Krzysztof Garstka

Druga od lewej Magdalena Pluta, obok Dagmara Barna i Łukasz Konieczny; fot. IR

Relacja

2018, 10 września – IV Festiwal oper Barokowych Dramma per Musica, Studio Koncertowe Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego w Warszawie
Wersja koncertowa dwuaktowa

Wystąpili:
Galatea – Magdalena Pluta
Aci – Dagmara Barna
Polifemo – Patryk Rymanowski

Gradus ed Parnassum:
skrzypce barokowe – Joanna Gręziak, Michał Piotrowski, Małgorzata Góraj, Anna Wcisło, Aleksandra Kwiatkowska, Aleksandra Brzóskowska
altówki barokowe – Natalia Reichert, Katarzyna Litwiniuk
wiolonczela barokowa – Maciej Łukaszuk, Maria Piotrowska
kontrabas barokowy – Grzegorz Zimak
chitarrone – Filip Zieliński
obój barokowy – Magda Karolak
trąbki naturalne – Tomasz Ślusarczyk, Michał tyrański
flet prosty – Marek Nahajowski
fagot barokowy – Szymon Józefowski
klawesyn i dyr. Krzysztof Garstka

Soliści i orkiestra Gradus ad Parnassum; fot. IR

Relacja

Czułość czy przemoc, czyli „Acis and Galatea” po #metoo

Acis and Galatea, Gabrieli, Haendel, McCreesh, opera barokowa, serenata

George Friedrich Haendel, Acis and Galatea, HWV 49a (wersja dwuaktowa, angielska)
Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Katowice
12.01.2018

Galatea – Mhairi Lawson
Acis – Robert Murray
Damon – Jeremy Budd
Coridon – Tom Robson
Polyphemus – Ashley Riches
Gabrieli Consort & Pleyers, dyr. Paul McCreesh

Wydawałoby się, że nie ma bardziej neutralnej i ponadczasowej dziedziny sztuki niż opera barokowa. Muzykolodzy i artyści jeszcze do niedawna spierali się o metodę wykonawczą, ale dziś już nikt nie kwestionuje tzw. wykonawstwa historycznego, polegającego na możliwie maksymalnej wierności dawnej praktyce zarówno przez grę na dawnych instrumentach (lub ich kopiach), jak i kultywowaniu – na ile to wiadome i możliwe – historycznej metodyki śpiewu.

A jednak nawet podczas koncertu przepięknej serenaty Haendla w jej najpopularniejszej dwuaktowej, anglojęzycznej wersji trudno uciec od współczesności i aktualnych problemów.

Nie wynikają one wprawdzie z warstwy muzycznej – w końcu Gabrieli Consort & Pleyers pod kierunkiem Paula McCreesha to znakomita formacja, bezbłędnie praktykująca wykonawstwo historyczne, grająca lekko, w zawrotnym chwilami tempie (uwertura!), a zaledwie 13-osobowy skład instrumentalistów, który wystąpił w Katowicach, w niczym nie ustępował znacznie liczniejszym orkiestrom – znakomita ekspresja, niebywała lekkość frazy, precyzja i czystość brzmienia. „Jak oni grają!” – chciało się wykrzyknąć już podczas pierwszych taktów.

Acis and Galatea – dyrygent i soliści w NOSPR 12.01.2018; fot. IR

Do wykonania serenaty McCreesh zaprosił solistów, którzy nie należą do popularnej europejskiej czołówki, choć wszyscy śpiewali świetnie. W piątkę tworzyli chór, który co prawda nie brzmiał jak potężne Haendlowskie chóry z jego późnych oratoriów, ale w tym kameralnym utworze był absolutnie wystarczający. Stosunkowo najmniej urzekająca była chyba Mhairi Lawson jako Galatea – śpiewała czysto i wdzięcznie (piękna aria pastoralna z towarzyszeniem fletu piccolo Ye verdant plains and woody mountains), ale w jej śpiewie, zwłaszcza w partiach dramatycznych, brakowało mi głębszej ekspresji. Lepiej spisywali się tenorzy – Robert Murray jako tytułowy Acis śpiewał bardziej ekspresyjnie, zwłaszcza w partiach lirycznych. Obaj pozostali tenorzy, dzielący pomiędzy siebie arie pasterzy Damona i Coridona mieli okazje do popisu głównie w akcie drugim. Publiczności najbardziej podobał się Ashey Riches jako groteskowy Polifem, może dlatego, że swój śpiew wzbogacił o całą serię malowniczych min, które postaci olbrzyma nadawały cechy niemal komiczne.

A przecież Polifem to nie zabawny wielkolud – w opisanym przez Owidiusza micie to potencjalny gwałciciel i faktyczny morderca, który bez pardonu niszczy szczęście i uczucie tytułowych kochanków. Kiedy wyznaje Galatei uczucie w arii O ruddier than the cherry i zostaje ze wstrętem odrzucony przez piękną nimfę, wygłasza swoje kredo: Cease to beauty to be suing! śpiewa, tłumacząc dalej, że mężczyzna nie prosi, tylko bierze to, co chce.

Na próżno Damon próbuje go przekonać w lirycznej arii: Would you gain the tender creature, śpiewając: Softly, gently, kindly treat her – to zresztą chyba najpiękniejsza aria w tej serenacie, wykonana przez Toma Robsona z zupełnie niebywałą ekspresją – miękko i czule, zgodnie z wymową tekstu. Polifem oczywiście wybierze przemoc, zabije Acisa i będzie napastował Galateę, którą uratuje dopiero ucieczka do morza.

Dla znających mity greckie, a zwłaszcza ich Owidiuszową wersję, nie jest tajemnicą, że zawierają one cały katalog i wszelkie rodzaje przemocy mężczyzn (bogów, herosów, ludzi) wobec kobiet (bogiń, nimf, zwyczajnych śmiertelniczek). Są one napastowane, porywane, gwałcone, poślubiane przemocą, okaleczane, a nierzadko na koniec zabijane. I nie dzieje się tak w kilku ekstremalnych historiach, ale niemal w każdej! Tak właśnie wygląda ta jedna z podstaw naszej europejskiej, grecko-rzymskiej tradycji kulturowej. Baza naszej cywilizacji. Czy prawa kobiet jako prawa człowieka to tylko wybryk historii? Czy równouprawnienie zniknie jak wiele innych przelotnych zjawisk, sprzecznych w swej istocie z ludzką naturą? Czy walka o równość płci jest z góry skazana na porażkę?

Takie właśnie niewesołe refleksje towarzyszyły mi w piątek podczas obcowania ze znakomitym wykonaniem pięknej Haendlowskiej serenaty. Ale to na szczęście całkiem pozamuzyczne smutki!

Acis and Galatea – wykonania

Acis and Galatea, Capella Cracoviensis, Gabrieli, Haendel, McCreesh, opera barokowa, serenata

2023, 16 i 17 marca – Polska Opera Królewska, Teatr Królewski w Łazienkach, Warszawa

Wersja dwuaktowa (HWV 49a)

Kierownictwo muzyczne – Krzysztof Garstka
Reżyseria, reżyseria świateł – Natalia Kozłowska
Scenografia – Marianna Oklejak
Kostiumy – Paulina Czernek
Projekcje – Marek Zamojski
Przygotowanie zespołu wokalnego – Jakub Szafrański
Konsultacje choreograficzne – Joanna Lichorowicz-Greś

Wystąpili:
Acis – Łukasz Kózka/Jacek Szponarski
Galatea – Sylwia Stępień/Dorota Szczepańska
Damon – Aleksander Rewiński/Sylwester Smulczyński
Polyphemus – Paweł Michalczuk/Mikołaj Bońkowski
Pasterze – Zespół Wokalny POK: Małgorzata Rudnicka, Maria Złotek, Marta Schnura, Joanna Talarkiewicz, Jakub M. Grabowski, Andrzej Klepacki, Paweł kowalewski, Mikołaj Zgódka, Samuel Ferreira, Grzegorz Żołyniak
Zespół Instrumentów Dawnych Polskiej Opery Królewskiej Capella Regia Polona
dyr. Krzysztof Garstka

Przemoc w Arkadii, czyli Acis and Galatea w Łazienkach

2021, 18 maja – Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie, Capella Cracoviensis, koncert w ramach projektu Muzyczne Mosty

Wersja koncertowa dwuaktowa (HWV 49a), premiera online

Capella Cracoviensis
Chór Kameralny Filharmonii Krakowskiej
Dyrygent i klawesyn – Marek Toporowski

Wystąpili:
Galatea – Jolanta Kowalska-Pawlikowska
Acis – Krystian Adam Krzeszowiak
Damon – Magdalena Łukawska
Polyphemus = Sebastian Szumski

Haendel zielono-wrzosowy

2018, 12 stycznia – Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Katowice

Wersja koncertowa dwuaktowa (HWV 49a)

Gabrieli Consort & Pleyers, dyr. Paul McCreesh

Wystąpili:
Galatea – Mhairi Lawson
Acis – Robert Murray
Damon – Jeremy Budd
Coridon – Tom Robson
Polyphemus – Ashley Riches

Czułość czy przemoc, czyli Acis and Galatea po #metoo

Acis and Galatea

Acis and Galatea, Haendel, opera barokowa, opera pastoralna, opera włoska, serenata

Acis and Galatea, HWV 49 – Akis i Galatea
masque/serenata w jednym akcie lub w dwóch/trzech aktach (HWV 49a)
muzyka Georg Friedrich Haendel
libretto John Gay, Alexander Pope, John Hughes
premiera w Cannons, maj 1718; wersja trzyaktowa (dwujęzyczna) – King’s Theatre w Londynie, 10 czerwca 1732; wersja dwuaktowa (angielska) – 1739

Premierowa obsada
Galatea (sopran)
Acis (tenor)
Damon (tenor)
Corydon (tenor)
Polyphemus (bas)

Premierowa obsada wersji z 1732 r.:
Galatea (sopran) – Anna Maria Strada
Acis (alt-kastrat) – Senesino
Polyphemus (bas) – Antonio Montagnana

W Arkadii panuje szczęście (Oh! the pleasure of the plains). Galatea kocha skrycie w pasterzu Akisie (Hush! Ye pretty warbling quire). Nie wie, że ów podziela jej uczucia (Where shall I seek), odrzucając rady swego przyjaciela Damona (Shepherd, what art thou pursuing?). W końcu wyznaje nimfie miłość (Love in her eyes sits playing) i oboje nie posiadają się ze szczęścia (duet: Happy we!).

Pojawia się potwór Polifem, zakochany nieszczęśliwie w Galatei (Oh ruddier than the cherry). Gdy przekonuje się, że Galatea nim gardzi, postanawia się zemścić (Cease to beauty). Korydon zaleca kochankom ostrożność (Would you gain). Jednak zaloty Polifema budzą gniew Akisa, który postanawia przepędzić rywala (Love sounds th’alarm). Kochankowie poprzysięgają sobie wierność, co wywołuje wściekłość Polifema (tercet: The flocks shall leave the mountain). Cyklop powala pasterza okrutnym ciosem, zabijając go (chór: Mourn, all ye muses).

Galatea używa swych mocy, by uczynić Akisa nieśmiertelnym źródłem czystej wody (Heart, the seat of soft delight). Wszyscy pocieszają Galateę, źródło szemrze dzieje nieszczęśliwej miłości.

Wykonania w Polsce

Czułość czy przemoc, czyli Acis i Galatea

Haendel zielono-wrzosowy

Przemoc w Arkadii, czyli Acis and Galatea w Łazienkach

Aci, Galatea e Polifemo

Aci Galatea e Polifemo, Haendel, opera barokowa, opera włoska, serenata

Aci, Galatea e Polifemo, HWV 72 – Akis, Galatea i Polifem

serenata a tre
muzyka Georg Friedrich Haendel
libretto Nicola Giuvo inspirowane „Metamorfozami” Owidiusza

przygotowana 16 czerwca 1708, premiera w Palazzo Reale w Neapolu, 19 lipca 1708, z okazji zaślubin księcia d’Alvito, Tolomeo Severino Gallo i księżniczki Acai, Beatrice di monte-miletto

Premierowa obsada:
Polifemo (bas) – Giuseppe Maria Boschi

Paterz Akis i nimfa Galatea są w sobie szczęśliwie zakochani. Jednak Galatea obawia się cyklopa Polifema, który chce ja zdobyć za wszelką cenę. Polifem oznajmia Galatei, że zdobędzie ją nawet siłą i nie zniesie żadnego rywala. Galatea go wyśmiewa. Akis wychodzi z ukrycia i wyzywa Polifema, czym wzbudza rozpacz Galatei. Polifem zabija Akisa, zrzucając na niego skałę. Galatea ucieka do morza, a dzięki przychylności bogów Akis zostaje zamieniony w strumień i podąża za nią. Osamotniony Polifem pozostaje na brzegu.

Wykonania w Polsce

Relacja 2018 – Małe a wymagające, czyli serenata niezbyt koncertowa

Relacja 2019 – Acis, Galatea i Polifemo, czyli Haendel w szkole

Opery i oratoria Haendla

Haendel, opera barokowa, opera włoska, oratorium, serenata

Aci, Galatea e Polifemo

Acis and Galatea

Admeto, Rè di Tessaglia

Agrippina

Alceste

Alcina

Alessandro

Alessandro Severo

Alexander’s Feast

Almira

Atalanta

Berenice, Regina d’Egitto

Caio Fabriccio – pasticcio, libretto Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 4 listopada 1733

Catone – pasticcio, libretto Pietro Metastasio, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 4 listopada 1732

Comus

Daphne

Deidamia

Didone abbandonata – pasticcio, libretto Pietro Metastasio, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 13 kwietnia 1737

L’Elpidia overo rivali generosi – pasticcio, libretto Nicola Haym według Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 11 maja 1725

Esther – oratorium w sześciu scenach, libretto John Arbuthnot i Alexander Pope według biblijnej Księgi Estery i sztuki Jeana Racine’a, premiera w Cannons, 1718

Ezio

Faramondo

Flavio, Rè di Longobardi

Floridante

Florindo – zaginione, opera w trzech aktach, libretto Heinrich Hinsch, premiera w Theater am Gänsemarkt w Hamburgu, styczeń 1708 (także Daphne lub Florindo und Daphne)

Germanico – zaginione, odnalezione w 2007 w bibliotece konserwatorium Luigi Cherubini we Florencji, premiera w Wenecji, 1706 (?)

Giove in Argo – pasticcio w trzech aktach, libretto Antonio Maria Lucchini, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 1 maja 1739

Giulio Cesare in Egitto

Giustinio – dramma per musica w trzech aktach, libretto Nicolò Beregani i Pietro Pariati, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 16 lutego 1737

Hercules

Imeneo – dramma per musica w trzech aktach, libretto według Silvia Stampiglii, premiera w Royal Theatre Lincoln’s Inn Fields w Londynie, 22 listopada 1740

Israel in Egypt

Jephtha

Judas Maccabaeus

Lotario – dramma per musica w trzech aktach, libretto Giacomo Rossi według Antonia Salviego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 2 grudnia 1729

Lucio Papiro dittatore – pasticcio, libretto według Apostolo Zeno i C.I. frugoni, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 23 maja 1732

Lucio vero – pasticcio w trzech aktach, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 14 listopada 1745 („Middlesex” opera company)

Muzio Scevola

Nero – zaginione, opera w trzech aktach, libretto Friedrich Christian Feustking, premiera w Theater am Gänsemarkt w Hamburgu, 25 luty 1705

Oreste – pasticcio w trzech aktach, libretto Giangualberto Barlocci, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 18 listopada 1734

Orlando – dramma per musica w trzech aktach, libretto według „Orlando ovvero la Gelosia Pazzia” Carla Sigismona Capecego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 27 stycznia 1733

Ormisda – pasticcio, libretto Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 4 kwietnia 1730

Ottone, Rè di Germania

In Parnasso in festa per gli sponsali di Teti e Peleo– serenata w trzech częściach, libretto giacomo Rossi (?), premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 13 marca 1734, z okazji ślubu księżniczki Anny, córki króla Jerzego II, z księciem Wilhelmem IV d’Orange-Nassau

Partenope – dramma per musica w trzech aktach, libretto według Silvia Stampiglii, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 24 lutego 1730

Il pastor fido

Poro, Rè dell’Indie – dramma per musica w trzech aktach, libretto Antonio Salvi według „Alessandro nell’Indie” Pietra Metastasia, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 2 lutego 1731

Radamisto

Riccardo Primo, Rè d’Inghilterra – dramma per musica w trzech aktach, libretto Paolo Antonio Rolli według „Isacio tiranno” Francesca Brianiego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 11 listopada 1727

Rinaldo

Rodelinda, Regina de’Longobardi

Rodrigo

Saul

Samson

Scipione albo Publio Cornelio Scipione – dramma per musica w trzech aktach, libretto Paolo Antonio Rolli według Antonia Salviego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 12 marca 1726

Semele – dramat muzyczny (oratorium) w trzech aktach, libretto william congreve według „Metamorfoz” Owidiusza, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 10 lutego 1744

Semiramide riconosciuta – pasticcio, libretto Pietro Metastasio, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 30 października 1733

Serse – dramma per musica w trzech aktach, libretto według Niccolò Minata i Silvia Stamipigliego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 15 kwietnia 1738

Lucio Cornelio Silla – dramma per musica w trzech aktach, libretto Giacomo Rossi, premiera w Burlington House (Queen’s Theatre ?) w Londynie, czerwiec 1713

Siroe, Rè di Persia – dramma per musica w trzech aktach, libretto Nicola Francesco Haym według Pietra Metastasia, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 17 lutego 1728

Sosarme, Rè di Media – dramma per musica w trzech aktach, libretto według „Dionisio, Re di Portogallo” Antonia Salvego, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 15 lutego 1732

Susanna

Tamerlano

Teseo – dramma tragico w pięciu aktach, libretto Nicola Francesco Haym według Philippe’a Quinault, premiera w Queen’s Theatre na Haymarket w Londynie, 10 stycznia 1713

Theodora – oratorium w trzech aktach, libretto Thomas Morell według Roberta Boyle’a, premiera w Royal Theatre w Covent Garden w Londynie, 16 marca 1750

Tito imperatore – libretto według „Berenice” Jeana Racine’a, skomponowane w październiku i listopadzie 1731 (tylko sceny I i III z I aktu – włączone do Ezio)

Tolomeo, Rè d’Egitto

Il trionfo del Tempo e del Disinganno

Venceslao – pasticcio, libretto Paolo Rossi według Apostolo Zeno, premiera w King’s Theatre na Haymarket w Londynie, 11 (12?) stycznia 1731 (Gerg Friedrich Haendel, Leonardo Vinci, Johann Adolph Hasse, Nicola Porpora)